Όμως την μνησικακία ως εννοια με κοινωνιολογικό ενδιαφέρον ανέπτυξε πιο ξεκάθαρα ο Μαξ Σελερ που θεωρεί ότι«Η φιλεκδικη διάθεση ρέπει προς την μνησικακία καθόσον το αντικείμενο της είναι μια διαρκής, παραπεταμένη κατάσταση πραγμάτων την οποία συναισθάνεται σεν «μόνιμη» βρισιά» που διαφεύγει από τη βούληση του υβριζόμενου , αρα καθ όσον αυτή η προσβολή εμφανίζεται ως κάτι το μοιραίο .
Δυο είναι τα κατά τον Scheler
οι αναγκαίες συνθήκες για την ανάδευση της μνησικακίας.
Η πρώτη είναι…. Ένα μη εκπληρωμένο και καταπιεσμένο αίτημα εκδίκησης.
Δεύτερη αναγκαία συνθήκη είναι μια χρόνο εσωτερικευμένη αδυναμία ,αίσθηση ανημποριάς κα έλλειψη ικανότητας να επρρεασεις τα πράγματα
Για τον Μαξ Σελερ« Η μνησικακία είναι ένας ψυχολοχικός αυτό δηλητηριασμός με προσδιορισμένες αιτίες και αποτελέσματα. Είναι μια ψυχολογική διάθεση(εμείς εδώ θα λέγαμε αισθημα¦) με κάποια διάρκεια , η οποία , δια συστηματικής απωθήσεως , απελευθερώνει ορισμένες συγκινήσεις και αισθήματα , που είναι αφ¨εαυτών φυσιολογικά και εγγενή στην ανθρώπινη φύση….Ανάμεσα στις συγκινήσεις και στα συναισθήματα που υπονοούμε, πρέπει να αναφέρουμε προπάντων τα εξής : τη μνησικακία και τη λαχτάρα για εκδίκηση, το μίσος , τη μοχθηρία , τη ζηλοτυπία, το φθόνο και τη κακεντρέχεια»
Ο Μαξ Σελερ διακρινει στην μνησικακία μια μονιμη η λαχτάρα για εκδίκηση. ΄
΄
Ένα άλλο όμως σημαντικό χαρακτηριστικό της μνησικακίας είναι η σχέση με τη μνήμη .Η μνησικακία μηρυκάζει , αναθυμάται και ανασυνθέτει άλλα πικρά συναισθήματα :την : Κακεντρεχεια, τον φθόνο ,το μίσος
Πάλι ο Μαξ Σελλερ γράφει «ο κακεντρεχής εκδικείται γιατί η κακεντρέχεια του τον ωθεί να δράσει ο μισητής βλάπτει τον εχθρό του η τουλάχιστον δηλώνει τις «προθέσεις » του σε αυτόν η σε κάποιον τρίτο ο φθονερός πασχίζει να αποκτήσει το αντικείμενο του φθόνου του με την προσπάθεια, το ψευδός ,το έγκλημα η τη βία ΄όλοι αυτοί αγνοούν την μνησικακία. Για να υπάρξει αυτή , θα πρέπει τα παραπάνω συναισθήματα να είναι προικισμένα με ιδιάζουσα δηκτικότητα και να συνοδεύονται από την αδυναμία μετατροπής τους σε πράξεις , ώστε να« ξινίσουν » λόγω της φυσικής ηθικής αδυναμίας , η λόγω του φόβου ή της αγωνίας που εμπνέει το πρόσωπο που αντιμετωπίζουμε
Ας δούμε όμως ορισμένες προϋπόθεσεις που είναι υπαρκτές στις νεωτερικές κοινωνίες για την καλλιέργεια της μνησικακίας όπως την αντιλαμβάνεται ο Μαξ Σέλερ:
Η πρώτη είναι μια γενικευμένη προσδοκία ισότητας Σε κοινωνίες σαν τη δική μας …ομοιόμορφα πάνω ΄κάτω πολιτικά δικαιώματα , δηλαδή μια εξωτική κοινωνική ισότητα επισήμως αναγνωρισμένη , συνυπάρχουν με υπέρογκες διαφορές, όσον αφορά την ισχύ , τον πλούτο , την πνευματική καλλιέργεια κ.λ.π
Κοινωνία όπου ο καθένας έχει το « δικαίωμα» να κρίνει τον εαυτό του ισάξιο με έναν άλλο, αλλά εμπράκτως αδυνατεί»
Η δεύτερη ικανή συνθήκη συναφής με την προηγούμενη είναι ότι πρέπει να υπάρχει σύγκριση. Αν δεν συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους δεν μπορείς να νιώσεις αυτά τα έχθρα συναισθήματα από τα οποία συμποσούνται η μνησικακία.
Δηλαδή δεν μπορείς να νιώσεις εκδικητικότητα , φθόνο, ζηλοτυπία η μοχθηρία αν δεν συγκριθείς με άλλους. Και άλλος μπορεί να είναι ένα άτομο μπει όμως να είναι και μα ομάδα αναφοράς. Ιδιαίτερα μάλιστα σε ανοιχτές κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από χαλαρή ταξική διαφοροποίηση και κάθετη κινητικότητα.
Τρίτη , τέλος, ικανή συνθήκη είναι ο αμετάκλητος χαρακτήρας της αδικίας την οποία νιώθεις ότι υφίστασαι. Η εκάστοτε αδικία , από την οποία εκκινεί η φιλέκδικη διάθεση πρέπει να βιώνεται ως πεπρωμένο, ως κάτι που δεν αλλάζει με τίποτα.
Αυτές οι οι συνθηκες οδηγουν στον κατά Σελερ μνησικακο ανθρωπο
Η μνησίκακη στάση οδηγεί σε μια αντιστροφή των αξιών
Επειδή ο μνησίκακος άνθρωπος δεν διαθέτει τις ηθικές αρετές και τις ψυχολογικές δεξιότητες (π.χ πίστη, υψηλή αυτοεκτιμηση ) αλλά ούτε και τα κοινωνικά εφόδια προκειμένου να διαχειριστεί την πίεση που του ασκεί η μειονεκτική κοινωνική του θέση προβαίνει σε μια χρόνια αναδίπλωση στον εαυτό του αποφεύγοντας να εκδραματίσει την φιλέκδικη διάθεση του .
Με αυτό τον τρόπο, λέει ο Scheler αυτδηλητηριαζεται ηθικά. Ενώ αρχικά θαυμάζει τις αξίες και τα προνόμια τα οποία δεν διαθέτει(κυρος, μόρφωση πλούτο, καταγωγή ομορφιά , νιατα κ.λ.π ) επειδή ακριβώς δεν μπορεί να τα αποκτήσει τα ακυρώνει, αξιοδωτώντας τα ακριβώς αντίθετα. Δηλαδή ο μνησίκακος άνθρωπος σκέφτεται κάπως; ετσι :Στην αρχή θαυμάζω τον πλούσιο , τον ωραίο, τον αριστοκράτη , τον μορφωμένο τον διάσημο Επειδή όμως εξ ορισμού δεν μπορώ να γίνω σαν κι αυτούς και δεν μπορώ να τους συναγωνιστώ ανακλάται μέσα μου μια σιωπηλή εχθροπάθεια, μια καταπιεσμένη φιλεκδικία για κάτι που μου υπεξαιρέθηκε ενώ το δικαιουμην. Ετσι σιγά σιγά , αυτό που θαύμαζα αρχίζω να το υποτιμώ..
Νιτσε. Γενεαλογία της ηθικής ,οι διθυραμβοι του Διόνυσου μτφρ Αρη Δικταιου ,
Μαξ Σελερ : Ο Μνησίκακος Άνθρωπος , Μτφ Κωστή Παπαγιώργη ,εκδ Ινδικτος Αθήνα Νίκος Δεμερτζής , Λαϊκισμός και Μνησικακία , Επιστήμη και Κοινωνία , Άνοιξη 2004 τεύχoς 12
(αποσπασμα απο το : Πετρου Θεοδωριδη: εθνολαικισμος και μνησικακια,περιοδικο Αντιτετραδια της Εκπαιδευσης)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου