αποσπασμα
''Xαρακτηριστικά, συνέπειες και προοπτικές της νεοτερικότητας κατά τον A. GiddensMία και πλέον δεκαετία μετά την κυκλοφορία του στα αγγλικά (Oξφόρδη: Polity Press / Basil Blackwell 1990) και αφού ανατυπώθηκε αρκετές φορές, μεταφράστηκε στα ελληνικά (2001) το βιβλίο του Anthony Giddens
The Consequences of Modernity. σ.1
Tο βιβλίο θεωρείται μια σημαντική συμβολή στον ευρύ κοινωνικο-θεωρητικό διάλογο που εδώ και χρόνια διεξάγεται για τη νεοτερικότητα και την πορεία μετασχηματισμού της προς μία `μετανεοτερικότητα' σύμφωνα με τους μεταστρουκτουραλιστές (J.-F. Lyotard), ή προς μία `κοινωνία της διακινδύνευσης' (risk society) σύμφωνα με τους θιασώτες κοινωνιολογικών προσεγγίσεων του ανακλαστικού εκσυγχρονισμού και της εξατομίκευσης (U. Beck).
O Giddens, ως οπαδός μίας αντιεξελικτικής αντίληψης της νεοτερικότητας που ριζοσπαστικοποιείται και οικουμενικοποιείται διαρκώς και ως προς τις ευκαιρίες τις οποίες δημιουργεί αλλά και ως προς τη `ζοφερή πλευρά' της, κρατά αποστάσεις ασύμμετρες μάλλον και από τους μεν και από τους δε. Eυρισκόμενος εγγύτερα στις απόψεις του Beck, ο Giddens υποστηρίζει ότι οι νέες αβεβαιότητες και οι διακινδυνεύσεις (τα ρίσκα) μπορεί όντως να απειλήσουν την ανθρωπότητα με κατάρρευση ή καταστροφή.
Ωστόσο οι νέες ευκαιρίες και εν γένει οι νέες θεσμικές τάσεις που ήδη κάνουν την εμφάνισή τους σε παγκόσμιο επίπεδο, διανοίγουν στο πλαίσιο ενός `ουτοπικού ρεαλισμού' σύμφωνα με το βρετανό καθηγητή εναλλακτικές δυνατότητες στα προβλήματα της μοντέρνας κοινωνίας.
Στις θεσμικές αυτές τάσεις-δυνατότητες ο Giddens κατατάσσει: ένα σύστημα `μετα-σπάνεως' που δυνητικά μπορεί να υποκαταστήσει το μοντέλο `καπιταλιστικής συσσώρευσης στο πλαίσιο ανταγωνιστικών αγορών εργασίας και παραγωγής', νέες μορφές `πολυεπίπεδης δημοκρατικής συμμετοχής' που είναι σε θέση να συμπληρώσουν ή να αντικαταστήσουν τις ισχύουσες -στο επίπεδο του εθνικού κράτους- διαδικασίες λήψης αποφάσεων και διακυβέρνησης, ροπές για παγκόσμιες `συνεργατικές στρατηγικές' που αφορούν στον έλεγχο της στρατιωτικής εξουσίας και στην επίλυση συγκρούσεων μεταξύ των διαφόρων κρατών, και τέλος προβληματισμούς και προσπάθειες `εξανθρωπισμού της τεχνολογίας' με τη συμπερίληψη `ηθικών ζητημάτων' ως απαραίτητου στοιχείου μίας βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης που δεν θα προκαλεί αμετάκλητες καταστροφές στο `δημιουργημένο περιβάλλον'. Ολα αυτά συνθέτουν, σύμφωνα με τον Giddens, εν μέρει το δυνητικό εν μέρει το εν ενεργεία υπαρκτό θεσμικό περίγραμμα μίας νεοτερικότητας που ολοένα και ριζοσπαστικοποιείται και ωριμάζει. Aυτό το περίγραμμα θεσμικών τάσεων μίας ύστερης νεοτερικής τάξης θέτει στόχους εφικτούς και επιδιώξιμους κυρίως για τον έλεγχο των `διακινδυνεύσεων με μεγάλες συνέπειες στη νεοτερικότητα'. Στις διακινδυνεύσεις αυτού του είδους κατατάσσει ο Giddens το ενδεχόμενο `κατάρρευσης των οικονομικών μηχανισμών ανάπτυξης' με επακόλουθο την εμβάθυνση των παγκόσμιων κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων, την πιθανότητα `αύξησης της ολοκληρωτικής εξουσίας' όπως και άλλων ηπιότερων μορφών καταπίεσης, τον κίνδυνο πολεμικών συγκρούσεων με χρήση συμβατικών και πυρηνικών όπλων, όπως και εκείνον της οικολογικής καταστροφής. Πρόκειται για προβλήματα μείζονος σημασίας, τα οποία απειλούν τις θεσμικές διαστάσεις της νεοτερικότητας συνολικά: την αγορά, την κοινωνία, τη φύση, την εξουσία. Με άλλα λόγια οι διακινδυνεύσεις, μια `έννοια-κλειδί' των κοινωνικών επιστημών που πλέον θεωρείται απαραίτητη για την πρόσληψη, κατανόηση και ανάλυση των προβλημάτων των μοντέρνων κοινωνιών (Bechmann 1993), δεν περιγράφει μόνο προβλήματα περιβαλλοντικής/οικολογικής και τεχνολογικής υφής, ούτε αναφέρεται σε προβλήματα της λεγόμενης χαμηλής πολιτικής, όπως λανθασμένα πιστεύουν αρκετοί. Oι διακινδυνεύσεις δεν περιβάλλουν την κοινωνία, αλλά είναι κατεξοχήν προβλήματα της κοινωνίας (Beck 1999: 19).
Σύμφωνα με την επιχειρηματολογία του Giddens, σύγχρονα προβλήματα της `χαμηλής' και της `υψηλής' πολιτικής γίνονται αντιληπτά ως διακινδυνεύσεις όταν τα συστήματα ελέγχου και ασφάλειας δεν επαρκούν προκειμένου επιλογές και αποφάσεις των νεοτερικών κοινωνιών να μην εξελιχθούν σε εν τω γενάσθαι μορφές αβεβαιότητας (βλ. van Loon 2000).
Διακινδυνεύσεις είναι ακριβώς αυτά τα εν τω γενάσθαι γεγονότα, τα `όχι-πλέον-αλλά-όχι-ακόμα' γεγονότα, δηλαδή καταστάσεις για τις οποίες δεν υπάρχει πια εμπιστοσύνη και ασφάλεια, αλλά ούτε επιβεβαιώνεται ότι ήδη έχουν εξελιχθεί ή ότι θα εξελιχθούν, σε μία χρονικά προσδιορισμένη στιγμή, σε κάποια συγκεκριμένης έκτασης και ποιότητας καταστροφή (Beck 1999: 135-136, van Loon 2000: 166 και passim). Oι διακινδυνεύσεις αποτελούν επομένως προβλήματα με `έντονα αντιπραγματολογικό χαρακτήρα', όπως γράφει ο Giddens''
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου