"Μάζες" και "πρωτοπορία"Radical Desire

"Μάζες" και "πρωτοπορία"

αποσπασμα

''Νομίζω όμως ότι σαφώς που ενδιαφέρον στοιχείο της επιτελεστικής άρνησης της "καθοδήγησης" της "μάζας" απ' την "πρωτοπορία" είναι η συνεπαγόμενη άρνηση της ίδιας της ιστορικής μετάλλαξης του διπόλου "μάζα"-"πρωτοπορία." Είναι γνωστό, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, για παράδειγμα, ότι στην περίοδο της εκρηκτικής ανόδου του χρηματιστηρίου, ο Economist, οι Financial Times, και οι ροζ σελίδες των εφημερίδων μπήκαν σε περισσότερα σπίτια και περισσότερα μυαλά από ότι ποτέ στο παρελθόν· και αντιστρόφως, ότι στην περίοδο της κρίσης, ο μέσος Έλληνας διάβασε περισσότερη οικονομική θεωρία και έμαθε περισσότερα για τα χρηματοπιστωτικά τερτίπια από όσα θα είχε διαβάσει ένας απόφοιτος οικονομολογίας στη δεκαετία του 60. Η μαζική εκπαίδευση και η κοινωνία της πληροφορίας παράγουν "μάζες" που δεν έχουν καμία σχέση με τις μάζες εκείνες για τις οποίες η πολιτική ή διανοητική πρωτοπορία που "διαφώτιζε" ή "καθοδηγούσε" ήταν απαραίτητη, ή έστω εφικτή.

Αλλά αυτές ακριβώς οι κοινωνικές διεργασίες των τελευταίων πέντε περίπου δεκαετιών σημαίνουν επίσης την μαζικοποίηση της πάλαι ποτέ θέσης της διανοητικής πρωτοπορίας: σήμερα, δεν είναι μόνο οι συχνά αξιολύπητοι δημοσιογράφοι που παίρνουν μαθήματα γνώσεων και εκτίθενται για έλλειψη παιδείας από δεκάδες πιο εξιδεικευμένους στα διάφορα θέματα αναγνώστες, αλλά οι δημοσιευμένοι συγγραφείς, οι αρχηγοί κομμάτων, οι καλλιτέχνες και οι βουλευτές που χάνουν καθημερινά την όποια αίγλη τους ως κατά κάποιο τρόπο "ανώτεροι" ή "σοφότεροι" των μαζών στις οποίες απευθύνονται. Αν συγκρίνει κανείς τον βαθύ σεβασμό με το οποίο άκουγε το ακροατήριό του τον νομπελίστα Μπέτραντ Ράσελ με τον σαρκασμό με τον οποίο αντιμετωπίζει ο κάθε σχολιαστής τον επίσης νομπελίστα Κλεάνθη Πισσαρίδη, κατανοεί ότι έχουν αλλάξει πάρα πολλά από το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα. Ανάμεσά σε αυτά είναι και το γεγονός ότι η προσέγγιση στα πράγματα του καθηγητή Πισσαρίδη δεν διαφέρει επί της ουσίας από όσα καθημερινά αναπαράγουν πολύ χαμηλότερης διανοητικής ποιότητας δημοσιογραφικά του αντίγραφα: αν υπάρχει κάτι που χαρακτηρίζει τις τελευταίες δεκαετίες είναι η εξάλειψη, τόσο "από τα κάτω" (μέσω εκλεκτικότερης μόρφωσης και ενημέρωσης των πολλών) όσο και "από τα πάνω" (μέσω μαζικοποίησης της σκέψης των λίγων) της διαφοράς "μαζών" και "πρωτοπορίας" ως τέτοιας. Καθόλου τυχαία, η μία μετά την άλλη οι τοτεμικές φιγούρες των πάλαι ποτέ "πρωτοπόρων" της γενιάς του 60 ή του 70 εμφανίζονται στα "δημόσια μάτια" γυμνές, ή μάλλον ντυμένες μόνο με την ποδιά του μανάβη ή του μολυβάκι στο αυτί του συνοικιακού λογιστή.''