ΤΟΥ ΣΤΑΘΗ ΓΟΥΡΓΟΥΡΗ...
http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=04/11/2005
αΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
''Το βιβλίο του Αντώνη Λιάκου «Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο;» έχει, κατά γνώμη μου, δύο ειδικά βάρη, δύο βασικές σημασίες: μία παιδαγωγική και μία πολιτική-θεωρητική. Για την πρώτη δεν χρειάζεται και πολλή συζήτηση. Το βιβλίο πραγματοποιεί μια, όντως, άριστη επισκόπηση των θεωριών και αντιλήψεων περί έθνους από το 1848 και μετά, καθώς και των συνθηκών προσέγγισης των προβλημάτων που θέτει το έθνος, ως υπαρκτό ιστορικό-πολιτικό μόρφωμα, από διάφορες συγγενείς προσλαμβάνουσες -ιστορία και θεωρία του μαρξισμού, αντιαποικιοκρατική πάλη, κοινωνική ανθρωπολογία, επινόηση της παράδοσης, κοινοτισμός, πολιτική τού συνανήκειν, βιοπολιτική, αυτοκρατορία και παγκοσμιοποίηση κ.λπ. Ακριβέστερα, το εγχείρημα του Λιάκου ανήκει στην παράδοση μιας Begriffsgeschichte, όπως λέγεται στα γερμανικά, δηλαδή, στην ιστορία όχι απλώς και γενικώς των ιδεών αλλά, πιο συγκεκριμένα, στην ιστορία ενός νοήματος, στη σκιαγράφηση της πορείας ενός νοήματος -κι εφόσον μιλάμε για ιστορία, ενός μορφώματος- μέσα στο χώρο και το χρόνο. Από αυτή την άποψη, το βιβλίο αποτελεί ένα εύχρηστο εγχειρίδιο που συγκεντρώνει, καταγράφει και σχολιάζει όλες τις αντιφατικές προοπτικές και πρακτικές που προκάλεσε (και προκαλεί) το έθνος στη σύγχρονη ιστορία. Ετσι, θα μπορούσε κάλλιστα να κατοχυρωθεί ως βασικό πανεπιστημιακό ανάγνωσμα στα εισαγωγικά μαθήματα σύγχρονης ιστορίας και κοινωνικο-πολιτικών σπουδών.''
.................................................................................................
Ετσι, το έθνος δεν θεωρείται άξιο προβληματισμού απλώς ως ιστορικό φαινόμενο, ως γεγονός, ως μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ως εδαφικός προσδιορισμός, ως φορέας πολιτικών δομών και πρακτικών, ως ιδεολογικό σύνδρομο, ως συμβολική-πολιτισμική οντότητα κ.λπ. Προβληματίζει ακριβώς επειδή, στους δύο τουλάχιστον αιώνες κοινωνικο-ιστορικής του ύπαρξης, παρουσιάζει μια πρωτεϊκή μορφή και, ομολογουμένως, μια εντυπωσιακή ευκολία προσαρμογής σε πολλαπλές και αντιφατικές ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Γι' αυτό, σε τελευταία ανάλυση, το έθνος παραμένει κυρίαρχη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ακόμη και στις τρέχουσες συνθήκες παγκοσμιοποίησης.Σ' αυτή, λοιπόν, την ανεπανάληπτη ιστορική πλαστικότητα ο Λιάκος αντιτάσσει την εξής θέση, την οποία θεωρώ θεμελιακή στο όλο εγχείρημα: «Τα έθνη διαβάζονται όχι κοιτάζοντας προς το παρελθόν αλλά προς το μέλλον». Το έθνος «διαβάζεται» όχι γιατί πρόκειται για κείμενο, όπως θα υποστήριζαν όσοι κατηγορούν τον Λιάκο για μεταμοντερνισμό, αλλά γιατί πρόκειται για αντικείμενο ανα-γνώσης, δηλαδή, κριτικής αναδιάρθρωσης και διερώτησης (ανάκρισης) της γνώσης που έχουμε περί αυτού. Γι' αυτό και δεν διαβάζεται με όψη το παρελθόν. Γιατί το έθνος δεν είναι, όντως, κείμενο -δεν κείται σε κάποιο μουσείο της ιστορίας, σε κάποια εγκυκλοπαίδεια γεγονότων, αθροισμένων και ταξινομημένων σύμφωνα με μια άρρηκτη ιστορική λογική. Ούτε είναι το έθνος απλώς κάποιο αρχειακό εύρημα, παρ' ότι η ιστορία κάθε συγκεκριμένου έθνους μπορεί να ανιχνευθεί μέσα από πληθώρα αρχείων, τα οποία, όμως, έτσι κι αλλιώς, δεν μπορούν ποτέ να παράγουν μια ολοκληρωτική και άνευ όρων διαύγαση του πεδίου αναφοράς τους.
http://www.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=04/11/2005
αΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
''Το βιβλίο του Αντώνη Λιάκου «Πώς στοχάστηκαν το έθνος αυτοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο;» έχει, κατά γνώμη μου, δύο ειδικά βάρη, δύο βασικές σημασίες: μία παιδαγωγική και μία πολιτική-θεωρητική. Για την πρώτη δεν χρειάζεται και πολλή συζήτηση. Το βιβλίο πραγματοποιεί μια, όντως, άριστη επισκόπηση των θεωριών και αντιλήψεων περί έθνους από το 1848 και μετά, καθώς και των συνθηκών προσέγγισης των προβλημάτων που θέτει το έθνος, ως υπαρκτό ιστορικό-πολιτικό μόρφωμα, από διάφορες συγγενείς προσλαμβάνουσες -ιστορία και θεωρία του μαρξισμού, αντιαποικιοκρατική πάλη, κοινωνική ανθρωπολογία, επινόηση της παράδοσης, κοινοτισμός, πολιτική τού συνανήκειν, βιοπολιτική, αυτοκρατορία και παγκοσμιοποίηση κ.λπ. Ακριβέστερα, το εγχείρημα του Λιάκου ανήκει στην παράδοση μιας Begriffsgeschichte, όπως λέγεται στα γερμανικά, δηλαδή, στην ιστορία όχι απλώς και γενικώς των ιδεών αλλά, πιο συγκεκριμένα, στην ιστορία ενός νοήματος, στη σκιαγράφηση της πορείας ενός νοήματος -κι εφόσον μιλάμε για ιστορία, ενός μορφώματος- μέσα στο χώρο και το χρόνο. Από αυτή την άποψη, το βιβλίο αποτελεί ένα εύχρηστο εγχειρίδιο που συγκεντρώνει, καταγράφει και σχολιάζει όλες τις αντιφατικές προοπτικές και πρακτικές που προκάλεσε (και προκαλεί) το έθνος στη σύγχρονη ιστορία. Ετσι, θα μπορούσε κάλλιστα να κατοχυρωθεί ως βασικό πανεπιστημιακό ανάγνωσμα στα εισαγωγικά μαθήματα σύγχρονης ιστορίας και κοινωνικο-πολιτικών σπουδών.''
.................................................................................................
Ετσι, το έθνος δεν θεωρείται άξιο προβληματισμού απλώς ως ιστορικό φαινόμενο, ως γεγονός, ως μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ως εδαφικός προσδιορισμός, ως φορέας πολιτικών δομών και πρακτικών, ως ιδεολογικό σύνδρομο, ως συμβολική-πολιτισμική οντότητα κ.λπ. Προβληματίζει ακριβώς επειδή, στους δύο τουλάχιστον αιώνες κοινωνικο-ιστορικής του ύπαρξης, παρουσιάζει μια πρωτεϊκή μορφή και, ομολογουμένως, μια εντυπωσιακή ευκολία προσαρμογής σε πολλαπλές και αντιφατικές ιστορικές, κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες. Γι' αυτό, σε τελευταία ανάλυση, το έθνος παραμένει κυρίαρχη μορφή κοινωνικής οργάνωσης, ακόμη και στις τρέχουσες συνθήκες παγκοσμιοποίησης.Σ' αυτή, λοιπόν, την ανεπανάληπτη ιστορική πλαστικότητα ο Λιάκος αντιτάσσει την εξής θέση, την οποία θεωρώ θεμελιακή στο όλο εγχείρημα: «Τα έθνη διαβάζονται όχι κοιτάζοντας προς το παρελθόν αλλά προς το μέλλον». Το έθνος «διαβάζεται» όχι γιατί πρόκειται για κείμενο, όπως θα υποστήριζαν όσοι κατηγορούν τον Λιάκο για μεταμοντερνισμό, αλλά γιατί πρόκειται για αντικείμενο ανα-γνώσης, δηλαδή, κριτικής αναδιάρθρωσης και διερώτησης (ανάκρισης) της γνώσης που έχουμε περί αυτού. Γι' αυτό και δεν διαβάζεται με όψη το παρελθόν. Γιατί το έθνος δεν είναι, όντως, κείμενο -δεν κείται σε κάποιο μουσείο της ιστορίας, σε κάποια εγκυκλοπαίδεια γεγονότων, αθροισμένων και ταξινομημένων σύμφωνα με μια άρρηκτη ιστορική λογική. Ούτε είναι το έθνος απλώς κάποιο αρχειακό εύρημα, παρ' ότι η ιστορία κάθε συγκεκριμένου έθνους μπορεί να ανιχνευθεί μέσα από πληθώρα αρχείων, τα οποία, όμως, έτσι κι αλλιώς, δεν μπορούν ποτέ να παράγουν μια ολοκληρωτική και άνευ όρων διαύγαση του πεδίου αναφοράς τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου