Για τη συγχρονη νεοεληνική εθνική ταυτοτητα (του Πετρου Θεοδωριδη
(γραφτηκε γυρω στα ‘93)δημοσιευτηκε σε εκτενεστερη μορφή στο π. Ο Πολίτης
--------------------------------------------------------------------------
Θα ηθελα πρωτα να υπενθυμίσω ότι η νεωτερη ελληνική εθνική ταυτότητα , μαζί με το νεοελληνικό κρατος δεν συγκροτηθηκε ιστορικά σε συνθηκες ασφαλους ειρήνης. Πόλεμοι απελευθερωτικοί, περιφερειακοι και παγκόσμιοι,εμφυλιες συρραξεις διπλωματικά παρασκήνια,πρσφυγιας,ατομικές και συλλογικές θυσίες και αυτοθυσιες, υπενθυμίζουν το βαθύ χναρι, το αποτυπωμα της βιας στο βαθος των διαδικασιών διαμόρφωσης της εθνικής μας ταυτότητας.
Και σε όλη αυτή τη πορεια (εξαρσεων και απογοητευσης) πού κρατησε για ενα μεγαλο του 19ου και 20ουαιώνα, ο εντυπος λόγος,δηλαδή το βιβλίο και οι ανθρωποι του βιβλιου , οι διαννοουμενοι, η εφημερίδα και οι ανθρωποι της οι δημοσιογραφοι,ησαν αυτοί πού συντονίζαν την συζητηση της ταυτότητας μας, πού την οργανωναν ,πού διναν τον τόνο,το βημα.
Οι Ιστορικοι προσδιοριζαν τα προτυπα του παρελθοντος μας (Αρχαια Ελλάδα ή Βυζαντιο),οί γλωσσολόγοι,λογοτέχνες-ποιητες τα προτυπα της Γλωσσας μας(δημοτική ή καθαρευουσα) οι λαογραφοι το περιεχόμενο της Παραδοσης μας οι εκπαιδευτικοι,,,kλπ.
Και οι Δημοσιογραφοι,διδαν με την εφημεριδα,αυτή την νεωτερη ‘’καθημερινή προσευχή’’(Χεγκελ-Αντερσον””) τον ρυθμό βηματισμου του εθνους μας. Θυμιζω οτι ο Ρεναν ορισε το εθνος ως ‘’καθημερινό δημοψηφισμα’’ θελοντας να δειξει αυτήν ακριβως την αναγκη αναβαπτισης-επιβεβαιωσης του εθνους μεσα από την δηλωση πίστης σε αυτό των μελών του*
Σε αυτήν την διαρκή επιβεβαιωση προσεδιδαν βαθος (και προσδιδουν βεβαια ακόμη) οι εφημεριδες αφήνοντας στον αναγνωστη την καθημερινή,επαναλαμβανόμενη τελετουργικά σχεδόν, αισθηση του ‘’ανήκειν ‘’ στην κοινότητα του εθνους.
[Εχω την αισθηση οτι αυτή η αργόσυρτη,....,πορεια συνδιαμορφωσης της εθνικής μας ταυτοτητας ,μεσα από την μειξη εμπειριων και τραυμάτων και την επιλεκτική επεξεργασια τους από τον εντυπο λόγο και τους φορεις του....εφθασε σε καποια ,προσωρινή κρυσταλωση κατα τη διαρκεια των δυο δεκαετιών .(μεχρι το 90) Οι πόλεμοι μοιαζαν να ειχαν τελειώσει, τα συνορα να ειχαν οριστικά χαραχθει οι εμφυλιοι διχασμοι να ειχαν ξεπερασθει, το αποτυπωμα της βιας να εχει ξεθωριασει. Επιπλέον το διεθνές σκηνικό εμοιαζε οριστικά τελειωμένο,ως διπολικό,και το ελληνικό κρατος σταθερά ενταγμένο σε ενα από τα δυο διεθνή στρατοπεδα. Οι παλιές οξειες γωνίες της εθνικής μας ταυτότητας μοιάζαν να ειχαν λειανθει,εξομαλυνθει,μαζί με το βιοτικό μας επιπεδο, τις αξιες,το κοινοβουλευτικό πολιτευμα......
• Και ολο αυτό το σκηνικό καταρρει πολύ γρήγορα το 88-89. Δεν θελώ να επαναλάβω την σειρα των κοσμοιστορικών γεγονότων πού όλοι ασφαλώς θυμομαστε, πού σημαδεψαν το τελος του διπολικου κόσμου. Θα ήθελα μόνο να υπενθυμισω δυο διαστασεις των συμβατων εκεινων πού εχουν σχεση με την θεματική μας.
• Α. [την εξωτερική-παγκόσμια διασταση] Στην πρωτη διασταση , να θυμισω πώς η καταρρευση του διπολισμου δεν χαιρετισθηκε μόνο ως νίκη του φιλελευθερισμου επί του σοσιαλισμου,ουτε μόνο ως νική των λεγόμενων οικουμενικών αξιων (οικουμενικου δικαιου κ.λ.π). Αλλά και ως νίκη των ΜΜΕ και ιδιως της τηλεορασης (επί της ιδεολογιας) ,νίκη πού οφειλόταν στην τρομερη δυνατοτητα της τηλεοπτικής εικονας να καταγραφει και να δειχνει αμεσα την πραγματικότητα, και να ξεσκεπάζει το ψευδος,την απόκρυψη(Θυμίζω εδώ την τηλεοπτική καλυψη των γεγονότων στην Ρουμανία πού συνεβαλε στην πτωση του Τσαουσεσκου αλλά και την περιφημη εικόνα του Γιελτσιν πάνω στο τανκ πού εκανε τον γυρο του κόσμου.)
Στηνεσωτερική από την αλλη πλευρα διασταση θυμίζω ό στην ιδια περιπου
εποχή συνεβησαν δυο σειρες γεγονότων
α. Η ‘’απελευθερωση’’ της ιδιωτικής ραδιοφωνιας πρωτα και κατοπιν της ‘’ιδιωτικής’’ τηλεορασης συνοδευθηκε από μια ‘’εκρηξη’’ των ΜΜ.Ε(εκρηξη του αριθμου των σταθμων , των δημοσιογραφων,αλλά και των νεων τεχνικών Μαζικής επικοινωνιας)
και β.. Η ‘’καθαρση’’ πού περα από την πολιτική της διασταση θεωρηθηκε και νικη των ΜΜΕ επί της’’ διεφθαρμένης ‘’πολιτικής ηγεσιας . Και τα δυο νεα δεδομενα συνεβαλαν στην πολύ γρηγορη ανοδο του λειτουργικου κυρους των ΜΜΕ στην Ελληνική κοινωνια.
Η επισήμανση των δυο αυτων διαστασεων (παγκόσμια και μερική -τοπική) ελπίζω να βοηθήσουν στην κατανόηση του νέου καμβά(πλεγματος) πλαισιου επαναδιαμόρφωσης της εθνικής μας ταυτότητας.
Λέμε επεναδιαμόρφωσης γιατι ,όπως είδαμε η εθν.ταυτοτητα μεταπλαθεται συνεχώς,αλλες πλευρες της φωτιζονται κιαλλες χανονται καθώς το φως του προβολεα (εστιαζεται) μετακινειται πάνω της. Βέβαια τα πραγματικά δεδομένα(εν προκειμένω η νεα διεθνής ταξη πού δεν εχει ακομα αναδυθει,οι παγκόσμιες και ιδιως βαλκανικές ανασφαλειες του μεταψυχροπολεμικου σκηνικου ,οι νεοι προσφυγες κι η νεα φτωχεια πού ξαναπροβάλει απειλητική)παραμένουν ως σημαντικές εμπειριες-απαρχες, ως η πρωτη υλη αν θελετε γιαυτό το νέο πλαισιο. Ομως,το πιο σημαντικό ειναι ,ο τόνος,η επιλογή .Ποιος κινει τον προβολέα,ποιός φωτιζει την εκάστοτε πλευρά.
[Εχω την αισθηση ] οτι τα τελευταια χρόνια στις νεες συνθηκες τον προβολέα κινουν αποκλειστικά σχεδόν τα ΜΜΕ . Ως εμψυχο υλικό,(δημοσιογραφοι) αλλά και κυριως ως μηχανισμός,ως δομή, τα ΜΜΕ καθορίζουν την ατζεντα για την συζήτηση των εθνικών μας θεμάτων(Των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής μας αλλά και της ιστορίας μας ,της εθνικής μας στασης εναντι του αλλου,των συμπεριφορών). Λεμε : καθορίζουν την ατζέντα δηλαδή οριζουν την ημερήσια διαταξη ,τό τί θα συζητηθει πρωτο και τι δευτερο και συγχρονως και τον πίνακα περιεχομενων ,πού εγκλειει αυτό πούεπιτρεπεται να συζητηθει και αυτό πού δεν συζητειται καθόλου , αυτό πού απωθειται.
Τα ΜΜΕ ( με πρωτη την τηλεοραση ,αλλά και το ραδιοφωνο) δινουν το τονο, τον ρυθμό της σημερινής συζήτησης της εθνικής μας ταυτότητας,ιδιαιτερότητας.Κι αυτό το κάνουν μ΄όλο το εγγενές στη δομή τους αγχος της επικαιρότητας, μόλη την χαρακτηριστική αγωνία του ’’ μήπως δεν προλάβουμε …”
Σχόλιο από Νοσφεράτος Νοέμβριος 29, 2007
http://pontosandaristera.wordpress.com/2007/11/13/5-11-2007/
σχ216
(γραφτηκε γυρω στα ‘93)δημοσιευτηκε σε εκτενεστερη μορφή στο π. Ο Πολίτης
--------------------------------------------------------------------------
Θα ηθελα πρωτα να υπενθυμίσω ότι η νεωτερη ελληνική εθνική ταυτότητα , μαζί με το νεοελληνικό κρατος δεν συγκροτηθηκε ιστορικά σε συνθηκες ασφαλους ειρήνης. Πόλεμοι απελευθερωτικοί, περιφερειακοι και παγκόσμιοι,εμφυλιες συρραξεις διπλωματικά παρασκήνια,πρσφυγιας,ατομικές και συλλογικές θυσίες και αυτοθυσιες, υπενθυμίζουν το βαθύ χναρι, το αποτυπωμα της βιας στο βαθος των διαδικασιών διαμόρφωσης της εθνικής μας ταυτότητας.
Και σε όλη αυτή τη πορεια (εξαρσεων και απογοητευσης) πού κρατησε για ενα μεγαλο του 19ου και 20ουαιώνα, ο εντυπος λόγος,δηλαδή το βιβλίο και οι ανθρωποι του βιβλιου , οι διαννοουμενοι, η εφημερίδα και οι ανθρωποι της οι δημοσιογραφοι,ησαν αυτοί πού συντονίζαν την συζητηση της ταυτότητας μας, πού την οργανωναν ,πού διναν τον τόνο,το βημα.
Οι Ιστορικοι προσδιοριζαν τα προτυπα του παρελθοντος μας (Αρχαια Ελλάδα ή Βυζαντιο),οί γλωσσολόγοι,λογοτέχνες-ποιητες τα προτυπα της Γλωσσας μας(δημοτική ή καθαρευουσα) οι λαογραφοι το περιεχόμενο της Παραδοσης μας οι εκπαιδευτικοι,,,kλπ.
Και οι Δημοσιογραφοι,διδαν με την εφημεριδα,αυτή την νεωτερη ‘’καθημερινή προσευχή’’(Χεγκελ-Αντερσον””) τον ρυθμό βηματισμου του εθνους μας. Θυμιζω οτι ο Ρεναν ορισε το εθνος ως ‘’καθημερινό δημοψηφισμα’’ θελοντας να δειξει αυτήν ακριβως την αναγκη αναβαπτισης-επιβεβαιωσης του εθνους μεσα από την δηλωση πίστης σε αυτό των μελών του*
Σε αυτήν την διαρκή επιβεβαιωση προσεδιδαν βαθος (και προσδιδουν βεβαια ακόμη) οι εφημεριδες αφήνοντας στον αναγνωστη την καθημερινή,επαναλαμβανόμενη τελετουργικά σχεδόν, αισθηση του ‘’ανήκειν ‘’ στην κοινότητα του εθνους.
[Εχω την αισθηση οτι αυτή η αργόσυρτη,....,πορεια συνδιαμορφωσης της εθνικής μας ταυτοτητας ,μεσα από την μειξη εμπειριων και τραυμάτων και την επιλεκτική επεξεργασια τους από τον εντυπο λόγο και τους φορεις του....εφθασε σε καποια ,προσωρινή κρυσταλωση κατα τη διαρκεια των δυο δεκαετιών .(μεχρι το 90) Οι πόλεμοι μοιαζαν να ειχαν τελειώσει, τα συνορα να ειχαν οριστικά χαραχθει οι εμφυλιοι διχασμοι να ειχαν ξεπερασθει, το αποτυπωμα της βιας να εχει ξεθωριασει. Επιπλέον το διεθνές σκηνικό εμοιαζε οριστικά τελειωμένο,ως διπολικό,και το ελληνικό κρατος σταθερά ενταγμένο σε ενα από τα δυο διεθνή στρατοπεδα. Οι παλιές οξειες γωνίες της εθνικής μας ταυτότητας μοιάζαν να ειχαν λειανθει,εξομαλυνθει,μαζί με το βιοτικό μας επιπεδο, τις αξιες,το κοινοβουλευτικό πολιτευμα......
• Και ολο αυτό το σκηνικό καταρρει πολύ γρήγορα το 88-89. Δεν θελώ να επαναλάβω την σειρα των κοσμοιστορικών γεγονότων πού όλοι ασφαλώς θυμομαστε, πού σημαδεψαν το τελος του διπολικου κόσμου. Θα ήθελα μόνο να υπενθυμισω δυο διαστασεις των συμβατων εκεινων πού εχουν σχεση με την θεματική μας.
• Α. [την εξωτερική-παγκόσμια διασταση] Στην πρωτη διασταση , να θυμισω πώς η καταρρευση του διπολισμου δεν χαιρετισθηκε μόνο ως νίκη του φιλελευθερισμου επί του σοσιαλισμου,ουτε μόνο ως νική των λεγόμενων οικουμενικών αξιων (οικουμενικου δικαιου κ.λ.π). Αλλά και ως νίκη των ΜΜΕ και ιδιως της τηλεορασης (επί της ιδεολογιας) ,νίκη πού οφειλόταν στην τρομερη δυνατοτητα της τηλεοπτικής εικονας να καταγραφει και να δειχνει αμεσα την πραγματικότητα, και να ξεσκεπάζει το ψευδος,την απόκρυψη(Θυμίζω εδώ την τηλεοπτική καλυψη των γεγονότων στην Ρουμανία πού συνεβαλε στην πτωση του Τσαουσεσκου αλλά και την περιφημη εικόνα του Γιελτσιν πάνω στο τανκ πού εκανε τον γυρο του κόσμου.)
Στηνεσωτερική από την αλλη πλευρα διασταση θυμίζω ό στην ιδια περιπου
εποχή συνεβησαν δυο σειρες γεγονότων
α. Η ‘’απελευθερωση’’ της ιδιωτικής ραδιοφωνιας πρωτα και κατοπιν της ‘’ιδιωτικής’’ τηλεορασης συνοδευθηκε από μια ‘’εκρηξη’’ των ΜΜ.Ε(εκρηξη του αριθμου των σταθμων , των δημοσιογραφων,αλλά και των νεων τεχνικών Μαζικής επικοινωνιας)
και β.. Η ‘’καθαρση’’ πού περα από την πολιτική της διασταση θεωρηθηκε και νικη των ΜΜΕ επί της’’ διεφθαρμένης ‘’πολιτικής ηγεσιας . Και τα δυο νεα δεδομενα συνεβαλαν στην πολύ γρηγορη ανοδο του λειτουργικου κυρους των ΜΜΕ στην Ελληνική κοινωνια.
Η επισήμανση των δυο αυτων διαστασεων (παγκόσμια και μερική -τοπική) ελπίζω να βοηθήσουν στην κατανόηση του νέου καμβά(πλεγματος) πλαισιου επαναδιαμόρφωσης της εθνικής μας ταυτότητας.
Λέμε επεναδιαμόρφωσης γιατι ,όπως είδαμε η εθν.ταυτοτητα μεταπλαθεται συνεχώς,αλλες πλευρες της φωτιζονται κιαλλες χανονται καθώς το φως του προβολεα (εστιαζεται) μετακινειται πάνω της. Βέβαια τα πραγματικά δεδομένα(εν προκειμένω η νεα διεθνής ταξη πού δεν εχει ακομα αναδυθει,οι παγκόσμιες και ιδιως βαλκανικές ανασφαλειες του μεταψυχροπολεμικου σκηνικου ,οι νεοι προσφυγες κι η νεα φτωχεια πού ξαναπροβάλει απειλητική)παραμένουν ως σημαντικές εμπειριες-απαρχες, ως η πρωτη υλη αν θελετε γιαυτό το νέο πλαισιο. Ομως,το πιο σημαντικό ειναι ,ο τόνος,η επιλογή .Ποιος κινει τον προβολέα,ποιός φωτιζει την εκάστοτε πλευρά.
[Εχω την αισθηση ] οτι τα τελευταια χρόνια στις νεες συνθηκες τον προβολέα κινουν αποκλειστικά σχεδόν τα ΜΜΕ . Ως εμψυχο υλικό,(δημοσιογραφοι) αλλά και κυριως ως μηχανισμός,ως δομή, τα ΜΜΕ καθορίζουν την ατζεντα για την συζήτηση των εθνικών μας θεμάτων(Των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής μας αλλά και της ιστορίας μας ,της εθνικής μας στασης εναντι του αλλου,των συμπεριφορών). Λεμε : καθορίζουν την ατζέντα δηλαδή οριζουν την ημερήσια διαταξη ,τό τί θα συζητηθει πρωτο και τι δευτερο και συγχρονως και τον πίνακα περιεχομενων ,πού εγκλειει αυτό πούεπιτρεπεται να συζητηθει και αυτό πού δεν συζητειται καθόλου , αυτό πού απωθειται.
Τα ΜΜΕ ( με πρωτη την τηλεοραση ,αλλά και το ραδιοφωνο) δινουν το τονο, τον ρυθμό της σημερινής συζήτησης της εθνικής μας ταυτότητας,ιδιαιτερότητας.Κι αυτό το κάνουν μ΄όλο το εγγενές στη δομή τους αγχος της επικαιρότητας, μόλη την χαρακτηριστική αγωνία του ’’ μήπως δεν προλάβουμε …”
Σχόλιο από Νοσφεράτος Νοέμβριος 29, 2007
http://pontosandaristera.wordpress.com/2007/11/13/5-11-2007/
σχ216
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου