Η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967
Η πορεία προς τη δικτατορία
Ωστόσο,
η δικτατορία στην Ελλάδα δεν επιβλήθηκε «από τους αμερικάνους», όπως
συνήθως λέγεται από την ρεφορμιστική Αριστερά ή από τους «δημοκράτες»
αστούς πολιτικούς. Πρόκειται για δικαιολογία που ουσιαστικά έχει στόχο
να «βγάλει από το κάδρο» την ελληνική άρχουσα τάξη. Η δικτατορία στην Ελλάδα επιβλήθηκε από εσωτερικές διεργασίες, από την ίδια την άρχουσα τάξη, για να συντριβεί το εργατικό και λαϊκό κίνημα που είχε γιγαντωθεί τα χρόνια πριν την επιβολή της δικτατορίας.
Η πολιτική κρίση πυροδοτήθηκε τον Ιούλη 1965 με την απόλυση από τον
τότε βασιλιά Κωνσταντίνο του πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου. Ακολούθησαν
διάφορες κυβερνήσεις «αποστατών» της Ένωσης Κέντρου (ΕΚ), η πολιτική
κρίση όμως δεν κόπαζε, και μέχρι το απριλιανό πραξικόπημα οι κυβερνήσεις
διαδέχονταν η μια την άλλη.
Η πολιτική κρίση ήταν το αποτέλεσμα ενός τεράστιου λαϊκού κινήματος,
από τα μεγαλύτερα στην σύγχρονη ελληνική ιστορία και ήταν το αποτέλεσμα
της συσσωρευμένης αγανάκτησης. Οι ταξικές αντιθέσεις στην Ελλάδα της
δεκαετίας του 1960 ήσαν εκρηκτικές. Η οικονομία αναπτυσσόταν με ρυθμούς
πάνω από 10%. Ωστόσο η οικονομική ανάπτυξη έγινε δυνατή χάρις στο
ξεζούμισμα των εργαζομένων. Το μέσο εργατικό εισόδημα κάλυπτε μόλις το
64% των απολύτως αναγκαίων δαπανών συντήρησης μιας οικογένειας. Για την
αντιμετώπιση του διογκούμενου εργατικού κινήματος η άρχουσα τάξη
θεωρούσε κρίσιμης σημασίας τον έλεγχο της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας
(όπως ακριβώς και σήμερα). Τη ΓΣΕΕ την έλεγχαν η κλίκα
των «εργατοπατέρων» Μακρή – Θεωδόρου, μέσω σωματείων σφραγίδων με την
άμεση υποστήριξη του αστυνομικού μηχανισμού. Παρά όμως τους μηχανισμούς
καταστολής, η έκρηξη των εργατικών αγώνων έδωσε φτερά στην Αριστερά. Στα
1964 η Αριστερά και το Δημοκρατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα έλεγχε 315
ελεύθερες εργατοϋπαλληλικές οργανώσεις και ήταν επικεφαλής ενός
τεράστιου κινήματος για εκδημοκρατισμό των συνδικάτων και για αυξήσεις
μισθών.
Η δεκαετία του 1960 ήταν επιπλέον η δεκαετία της άνθισης του
αγροτικού κινήματος. Εάν το εργατικό εισόδημα ήταν πενιχρό, το μέσο
αγροτικό εισόδημα αντιπροσώπευε μόλις το 46% του μέσου εισοδήματος στις
πόλεις. Η δεκαετία του 1960 ήταν η δεκαετία της έκρηξης των αγροτικών
κινητοποιήσεων.
Το τρίτο ρεύμα που δημιούργησε το ορμητικό ποτάμι του λαϊκού
κινήματος ήταν το μαθητικό και φοιτητικό κίνημα. Στα 1961 το 17,7% του
πληθυσμού ήσαν αναλφάβητοι, ο μέσος αριθμός μαθητών σε κάθε τάξη ήταν
50-60, ενώ υπήρχαν και δημοτικά που αναλογούσαν 120 μαθητές σ’ ένα
δάσκαλο. Το φοιτητικό κίνημα αναπτυσσόταν με ραγδαίους ρυθμούς από το
1962 με αίτημα 15% του προϋπολογισμού για την παιδεία και για δωρεάν
εκπαίδευση.
Τα αιτήματα του λαϊκού κινήματος συνδέθηκαν άμεσα με πολιτικές
διεκδικήσεις. Το γενικότερο εκδημοκρατισμό της πολιτικής και κοινωνικής
ζωής που είχε διαμορφωθεί μετά την ήττα της Αριστεράς στον εμφύλιο
πόλεμο -τη νομιμοποίηση της Αριστεράς, την απελευθέρωση των πολιτικών
κρατουμένων, την κατάργηση των παρακρατικών μηχανισμών. Ένα αυξανόμενο
κομμάτι του κινήματος ζητούσε ακόμα και την κατάργηση της βασιλείας.
Με δεδομένο αυτό το κλήμα στις κυριαρχούμενες τάξεις, η άρχουσα τάξη
και οι εκπρόσωποί της ανησυχούσαν βαθιά. Σε απόρρητη έκθεσή του ο
απόστρατος πτέραρχος Μητσάκος, τον Οκτώβρη 1966, περιέγραφε την
ογκούμενη λαϊκή δυσαρέσκεια. Κατά την έκθεση η επιρροή της ΕΔΑ (Ενιαία
Δημοκρατική Αριστερά, το νόμιμο τότε κόμμα της Αριστεράς) πλησίαζε το
35% του εκλογικού σώματος (ανεξάρτητα του τελικού εκλογικού της
αποτελέσματος), ενώ η δημοτικότητα της βασιλείας στη χώρα βρισκόταν σε
ελεύθερη πτώση. Η έκθεση προέβλεπε σαν αναπόφευκτη την άνετη νίκη της
Ένωσης Κέντρου (ΕΚ) που σε συνδυασμό με την εκλογική άνοδο της ΕΔΑ θα
διόγκωνε τις λαϊκές διεκδικήσεις.
Η άρχουσα τάξη επέλεξε, για να αντιμετωπιστεί το λαϊκό κίνημα, την
επιβολή δικτατορίας. Οι μηχανισμοί του στρατού για την επιβολή
στρατιωτικού πραξικοπήματος βρίσκονταν σε πλήρη ανάπτυξη. Ο στρατηγός
Σπαντιδάκης, αρχηγός του Στρατού (ΓΕΣ), μαζί με ένδεκα αντιστράτηγους
είχαν καταστρώσει σχέδιο, με την σύμφωνη γνώμη του τότε βασιλιά
Κωνσταντίνου, που προέβλεπε ότι ο στρατός θα κατελάμβανε την εξουσία, θα
διόριζε πρωθυπουργό τον βασιλικό Πιπινέλη και θα διέλυε την Βουλή. Τον
Νοέμβριο 1966 ο Σπαντιδάκης ενημέρωνε τους αμερικανούς ότι το σχέδιο
κατάληψης της εξουσίας ονομάστηκε «Ιέραξ ΙΙ» και αποτελούσε παραλλαγή
του νατοϊκού σχεδίου έκτακτης ανάγκης «Προμηθέας». Επιπλέον ο
Σπαντιδάκης είχε ενεργοποιήσει τα περιβόητα Τάγματα Εθνικής Ασφάλειας
και είχε αντικαταστήσει αξιωματικούς του στρατού με αξιωματικούς που
έχαιραν της εμπιστοσύνης της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις, της τότε
σκληρής Δεξιάς υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή) και του παλατιού
...........................
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου