Αναγνώστες

Τετάρτη 7 Απριλίου 2010

Τα κεριά τα σπαρματσέτα, λοιπόν(απο το ιστολογιο του Νικου Σαραντάκου)

Τα κεριά τα σπαρματσέτα, λοιπόν 





''Αλλά ας γυρίσουμε στο σπαρματσέτο. Το σπαρματσέτο είναι το κερί το φωτιστικό, το στεατικό όπως λέγεται, όχι το μελισσοκέρι. Λέγεται και αλειμματοκέρι (άλειμμα ήταν το ζωικό λίπος). Εμείς το πήραμε από το ιταλικό spermaceti, που είναι απαράλλαχτο το μεσαιωνικό λατινικό spermaceti (κατά λέξη «σπέρμα φάλαινας»), που πέρασε έτσι και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Η λατινική λέξη δεν είναι ακραιφνές δάνειο από τα ελληνικά, αλλά ελληνογενής κατασκευή, από το σπέρμα και το κήτος. Οι πρώτοι φαλαινοθήρες πίστευαν ότι αυτή η ημίρρευστη κηρώδης άσπρη ουσία που βρισκόταν άφθονη στο κεφάλι ορισμένων ειδών φάλαινας ήταν το σπέρμα της φάλαινας, και από εκεί προήλθε η λέξη spermaceti, που στα ελληνικά αποδόθηκε σπερματοκηρός.
Σήμερα ξέρουμε φυσικά ότι η ουσία αυτή δεν είναι σπέρμα (ωστόσο, αν δεν κάνω λάθος, δεν είμαστε βέβαιοι για τον ακριβή ρόλο της στον οργανισμό της φάλαινας), αλλά η λαθεμένη εξήγηση μένει ζωντανή στην ετυμολογία της λέξης. Το spermaceti είναι πολύτιμη ουσία που βρήκε κυριολεκτικά δεκάδες εφαρμογές στα καλλυντικά, στη βιομηχανία, στα φαρμακευτικά προϊόντα, και που έφερε επανάσταση στα κεριά όταν στα τέλη του 18ου αιώνα η φαλαινοθηρία το παρήγε σε ικανές ποσότητες, μια και τα σπαρματσέτα δεν μαλάκωναν εύκολα με τη ζέστη ή τον καλοκαιρινό ήλιο. Περί το 1850 εμφανίστηκαν τα κεριά από παραφίνη, που τα υποκατέστησαν σε μεγάλο βαθμό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Τα url του θείου Ισιδώρα