Ο ΠΟΛΙΤΙΚΌΣ του Πλατωνα
Δωδεκα ή δεκαπέντε περίπου χρόνια μετά τον τερματισμό της Πολιτείας’’ ο Πλατων εγραψε τον ‘’πολιτικό’’
Δωδεκα ή δεκαπέντε περίπου χρόνια μετά τον τερματισμό της Πολιτείας’’ ο Πλατων εγραψε τον ‘’πολιτικό’’
Το θέμα του πολιτικου’’ θεωρειται αρχικά ασκηση γυρω από τον ορισμό των όρων. Η γνωση διαιρειτια σε πρακτική και θεωρητική, δηλαδή σε ‘’γνωσι του πως’’ και ‘’γνωση’’ . Η τεχνη της κυβςερνησης, η αναγκαια γνωση για έναν βασιλέα, έναν πολιτικό ή για έναν αρχηγό οικογενειας κατατάσσονται μεταξύ των ‘’γνωστικών ‘’ επειδή εξαρτώνται από τηνν ‘’γνώσι’’
Η τελευταια διακρίνεται σε κριτική και επιτακτική Αλλά η εξουσία πού ασκεί ενας ανθρωπος επάνω σε έναν άλλο ανθρωπο διαφέρει από εκείνη πού ασκουν οι ανθρωποι επάνω στα ζώα και η σύγκριση αναμεσα στον ηγέτη και τον ποιμένα δεν ισχύει παρα μονον όταν ο ηγέτης είναι θεός .
Κατά την περίοδο του Κρονου ,οι θεοί φροντιζαν τους ανθρώπους΄όταν ο Ζεύς αντικατέστησε τον Κρονο οι Θεοί επαυσαν να σχολουνται με τις ανθρωπινες υποθέσεις ΄οι ανθρωποι αναγκασθηκαν να ασχολουνται με τις δικές του υποθέσεις ε ενώ οι Θεοί τους προσφεραν τις ανακαλύψεις του Προμηθέα και του Ηφαιστου. Αυτή είναι η κατασταση του ανθρωπινου γένους μεχρις ότου οι θεοι ασχοληθουν παλι με τους ανθρώπους.
Η εργασία του βαιλέως και του πολιτικού είναι η ανθρωπινη επιμελητεία ‘’ ενας ανθρωπος πού ασχολείται με έναν ανθρωπο’’
Η κυβερνηση είναι τότε η ασκηση αυτής της λειτουρίας’ μπορεί να θεμελιωθεί εξ ολοκλήρου στη βία , οπότε είναι τυραννική ή ακόμη μπορεί να θεμελιωθεί στη συναίνεση οποτε είναι βασιλικη
Μια άλλη διακριση πού κάνει ο Πλατωνας ειναιεκείνη μιας κυβερνησης σύμμορφης προς τους γραπτούς νόμους και αυστηρώς προσωπικής κυβερνησης
Η διαφορά αναμεσα στο Καλό και στο Κακό είναι στον Πλατωνα η διαφορά μεταξύ γνωσης και αγνοιας. Το μόνο πραγματικό κρατος θα είναι εκείνο πού κυβερναται από τον ανθρωπο ή τους ανθρώπους πού διαθετουν την ‘’ βασιλική επιστήμη. Ο ανθρωπος πού είναι αξιος να φερει τον τίτλο ‘’Βασιλικός’’ είναι αυτός πού κατέχει την βασιλική επιστήμη ειτε είναι ειτε όχι πραγματικά ηγετης και είναι προτιμοτερ αντί των νομων ενας σοφός και βασιλικός νους να κατεχει την εξουσία (ταιριαζει με τον βασιλέα-φιλοσοφο της πολιτείας ) γιατί ο νόμος είναι ;ανικανος να προβλέψει όλες τις καταστασεις Αυτός πού θα κατείχε τη γνωση της βασιλείας αναλογει στον ''θεό αναμεσα στους ανθρώπους’’ γιατί ‘’εκείνο- (το αριστο πολιτευμα,τη μοναρχία )-πρεπει να το ξεχωρίσουμε απ’ όλα τα πολιτευματα,όπως τον θεό από τους ανθρωπους
Αφού δεν υπαρχει κανένας αρκετα μεγαλος και αρκετά σοφος για να κυβερνήσει χωρίς αυτόν , ο νόμος γίνεται απαραίτητος στην πραξη .:’’
Τωρα όμως πού δεν γεννιέται, όπως λέμε βασιλιάς στις πόλεις, όπως γεννιέται στα σμήνη των μελισσων, ενας ετσι ώστε να υπερεχει κατά το σωμα και τη ψυχή πρεπει ,όπως φαινεται, να συνέρχονται οι πολίτες ,για να γραφουν κανονισμους ακολουθώντας τα΄αχνάρια του πιο αληθινου πολιτευματος ‘’ 301 Ε σ 157)
Aν η Πολιτεία διαπρ;αγματευόταν το τέλειο κρατος και οι Νόμοι για το σχεδόν τέλειο ο Πολιτικός αποτελεί ένα ενδιάμεσο σκαλοπατι αναμεσα στην Πολιτεία και τους Νομους . Μια μοναρχία προσδεδεμένη στους καλούς νόμουυς είναι η καλλίτερη, μια μοναρχία χωρίς ελεγχο ή τυραννία είναι η χειρότερη.
Η κυβερνηση του πλήθους είναι η πιο ασθενής και η λιγώτερο αποτελεσματική, ενδέχεται να κάνη το λιγώτερο κακό και το λιγώτερο καλό θα είναι λοιπόν η χειρότερη νομιμη μορφή και η καλλίτερη παρανομη.
Αλλά αρόλο τον σεβασμό τους προς τον νόμο, καμμία από τις τρείς νόμιμες μορφες δεν αξίζει πραγματικά το ονομα πολιτεία. Κάθεμια πάσχει από ελλειψη ενότητας και αλληλεγγυη
Σε καθεμία περίπτωση , οι αρχηγοί κυβερνούν συμφωνα με μία σειρά κανόνων πού εχουν συνταχθεί για να είναι συμφωνοι προς αυτή την ιδιαιτερη μορφή και, κατά συνέπεια, δεν εχουν παρά σχετική αξία ετσι οι ηγέτες δεν μπορούν να αποφύγουν να είναι στασιαστικοί αντί να είναι αληθινά πολιτικοί.
Αυτές οι απομιμήσεις εναι τώρα παραμερισμένες εκ νέου εχουν διαχωρισθεί αρκετα από τον αληθινό πολιτικό ανδρα στον οποίο επανερχόμαστε εφεξής… Το συμπερασμα του Διαλόγου αποκαλύπτει εκε νέου μια συγκριση πού εχει γίνει ήδη αναμεσα στο εργο του τέλειου ηγέτη και εκείνου της υφαντικής.
Αυτές οι απομιμήσεις εναι τώρα παραμερισμένες εκ νέου εχουν διαχωρισθεί αρκετα από τον αληθινό πολιτικό ανδρα στον οποίο επανερχόμαστε εφεξής… Το συμπερασμα του Διαλόγου αποκαλύπτει εκε νέου μια συγκριση πού εχει γίνει ήδη αναμεσα στο εργο του τέλειου ηγέτη και εκείνου της υφαντικής.
Και οι δύο είναι δημιουργικοί τεχνίτες και ο πολιτικός θεωρείται ότι χρησιμοποίεί διαφορα υλικά , για να κατασκευάσει το υφάδι και το στημονι ενός αρμονικού συνόλου. Η απόλυτη εξουσία του υφαντουργού επάνω στο υλικό του θα οδηγήσει έναν κριτικό αναγνωστη να παρατηρήσει ότι η συγκριση αυτή εχει ακόμα λιγότερη αξία από εκείνη του τσοπάνη πού εχει ήδη αποριφθεί. Αλλά δεν ειναι τόσο η εξουσία του αρχηγού την οποία απεικονίζει το παράδειγμα του υφαντουργού όσο η δεξιότης του να κάνει την συνθεση αντίθετων στοιχείων και μάλιστα αρετών
Οι μιμήσεις του αριστου πολιτεύματος είναι η αριστοκρατία, η ολιγαρχία ή βασιλεία,η τυραννία, η δημοκρατία,η μοναρχία.
Οι μιμήσεις του αριστου πολιτεύματος είναι η αριστοκρατία, η ολιγαρχία ή βασιλεία,η τυραννία, η δημοκρατία,η μοναρχία.
Αυτά είναι δυνατόν να μιμούντια τελειότερα ή ατελέστερα αναλόγως με τό αν στηρίζωνται σε νόμους ή όχι.
Και γιαυτό, για τα τετοιου είδους πολιτεύματα οι νόμοι και η εφαρμογή τους , ως αντικατάσταση του αληθινού πολιτεύματος, εχουν μεγάλη σημασία. Σύμφωνα λοιπόν με την επικρατηση και την ισχύ των νόμων διαιρούνται τώρα τα λοιπά πολιτεύματα. Το αριστο πολιτευμα αποτελεί εβδομο είδος και διαφέρει από τα λοιπά όσο ο θεός από τους ανθρώπους .
Τουτο είναι, όταν αρχει με νόμους η μοναρχία , είναι όμως χειρότερο χωρίς νόμους.
Η δημοκρατία εξαιτίας της διανομής των αρχών σε πολλούς και ως εκ τούτου ασθενής είναι απόλα τα πολιτεύματα πού εχουν νομους ,τα νομιμα , η χειρότερη, είναι όμως καλύτερη, όταν τα αλλα, τα παρανομα δεν εχουν νομους. Η ολιγαρχία βρισκεται στο μέσον
κριτική τους προς την Πλατωνική ιδεα της Πολιτικής δυο τουλαχιστον νεωτερικοι συγγραφεις που υπερασπίζονται την ''ανοιχτή ΄΄ κοινωνία και τηςν ''αυτοθεσμιζομενη κοινωνια .
Ο Καρλ Ποπερ και ο Κ . Καστοριαδης .
Ο Καρλ Ποπερ στο Open society (που είναι βασικά πολεμικό εργο, γραμμένο στη διερκεια του Δευτερου Παγκόσμιου πολέμου καταδικαζει τις ‘’κλειστες’’ κοινωνιες (μεσα στις οποίες ευδοκιμούν οι θεωρίες αυτές και είναι τα ιδεολογικά τους στηρίγματα ) σαν αχρηστες εφοσον δεν λύνουν κανένα προβλημα . Μεσα σε μια κλειστή κοινωνια ο δογματικός φιλοσοφος πού είναι ιδεολόγος αυτής της εξουσίας ευδοκιμεί και βασιλευει. Μπορεί να εξαφανίσει τους ιδεολογικούς του αντιπάλους από προσώπου γής. Αυτό δεν αποτελεί το ‘’αμάρτημα’’ του δογματισμού αλλά τη λογική του’’
ο Karl Popper εντασσει την κριτική στον Πλατωνα στην κριτική του προς τον ιστορικισμό: μια πιο απλή μορφή αυτού του δογματος είναι το δογμα του εκλεκτού λαού
δηλαδή μια από τις προσπαθειες να γίνει κατανοητή η ιστορία μεσω μιασ θειστική ερμηνείασ με την αναγνωριση δηλαδή του Θεού ως του συγγραφέα του εργου πού παιζεται στην ιστορική σκηνή. Ο ρατσισμός υποκαθιστά στη θεση του εκλεκτού λαού την εκλεκτή φυλή. Η ιστορική φιλοσοφία του Μαρξ υποκαθιστά στη θεση του εκλεκτού λαού την εκλεκτή τάξη, το οργανο για την δημιουργία της αταξικής κοινωνιας και συγχρόνως την ταξη πού είναι προορισμένη να κληρονομήσει τη γή
Συμφωνα με τον Popper ο Πλάτων βλέπει την ιστορία ,πού γιαυτόν είναι μια ιστορία παρακμής, σαν να ηταηταν η ιστορία μιας ασθενειας : ο ασθενής είναι η κοινωνία και ο πολιτικός θα επρεπε να είναι εανς γιατρός-ενας θεραπευτης ,ενας σωτηρας…. .
Ο Καστοριαδης απο την αλλη καταλήγει στην ριζική καταδίκη κάθε ουτοπίας,δηλαδή κάθε αποπειρας ορισμού και καθορισμού της τελειας κοινωνίας …
Ο δρομος πού αναζητουμε προς μια καλύτερη πολιτεία δεν περναει μεσα από την παγιωση της . Πρεπει να αποσκοπούμε στην εξευρεση της πολιτείας πού επιτρέπει κάθε φορά και με τον καλύτερο τρόπο, στην αυτοαλλοιουμενη κοινωνικοιστορική πραγματικότητα να δώσει στον εαυτό της τη νομοθεσία πού της αντιστοιχεί. Δηλαδή πρεπει να αποσκοπουμε ακριβώς στην αλλαγή της σχεσης αναμεσα στην θεσμιζουσα και την θεσμισμένη κοινωνία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου