Αρχαίοι Εφιαλτες

(Απόσπασμα απο το ''Αρχαια Ονειρα και εφιαλτες'' του Πέτρου Θεοδωριδη

Δημοισευτηκε στην ''Επιστημη και Κοινωνια '')

'Μια διαδεδομένη πίστη ,είναι ότι τα όνειρα αναπαράγουν τα γεγονότα της προηγούμενης μέρας η προσεχτική καταγραφή, ωστόσο δείχνει πως τα όνειρα σπάνια επαναλαμβάνουν τα γεγονότα της με τρόπο ακριβή:συνήθως προσθέτουν ή αφαιρούν κάτι, τροποποιούν ένα βίωμα ή έχουν χαρακτήρα αναπλήρωσης Συχνά πιστεύεται ότι τα όνειρα οφείλονται απλώς σε σωματικά αιτία, όπως επειδή κοιμήθηκε κανείς σε άβολη στάση ή έχει φάει πολύ πριν πέσει στο κρεβάτι. Είναι αλήθεια πως ορισμένα όνειρα μπορούν να έχουν τέτοια αίτια, όταν π.χ ονειρευόμαστε πως περπατάς στο χιόνι και ξυπνάμε με τα πόδια ξεσκεπασμένα, αλλά συχνά δεν υπάρχει παρά μικρή σχέση ανάμεσα στη μορφή που παίρνει το Όνειρο και στο ερέθισμα .

Για τους Αρχαίους το Όνειρο στέλνονταν από τους θεούς ή από δαίμονες και τότε παίρνουν την μορφή Εφιάλτη Η αντίληψη αυτή γίνεται άμεσα κατανοητή, αν θυμηθεί κανείς ότι τότε θεωρούσαν πως τα κακά πνεύματα επενέβαιναν στα κακά όνειρα, στους εφιάλτες και στις ασθένειες, με σκοπό να ανησυχήσουν και να βασανίσουν τους κοιμούμενους ή τους αρρώστους με την εμφάνιση τους Ανάμεσα στα αίτια του εφιάλτη θεωρούνταν και τα φασολια που απαγορεύονταν αυστηρά στους Πυθαγόρειους, επειδή τα θεωρούσαν εξαιρετικά δύσπεπτη τροφή που προκαλουσε εφιάλτες εξαιτίας της αεριώδους δράσης της Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει μια αξιοσημείωτη δεισιδαιμονία, σύμφωνα με την οποία «οι ψυχές των νεκρών »,δηλαδή τα κακά Πνεύματα ενοικούσαν στα φασόλια.

Ο Πορφυριος παρατηρεί ότι οι δαίμονες που προκαλούν τους Εφιάλτες εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της τροφής και εκεί κάνουν κάθε είδους σκανταλιά και διαβολιά και , συγκεκριμένα προκαλούν φούσκωμα και πολλά αέρια

Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι τα τρομακτικά όνειρα και οι εφιάλτες τελειώνουν συνήθως με ένα αιφνίδιο ξύπνημα, το οποίο ,μερικές φορές συνοδεύεται από ιδιαίτερα μεγάλη ψυχική αναστάτωση

Ο Θεμισών της Λαοδίκειας ,σύγχρονος του Ιουλίου Καίσαρα,είχε υιοθετήσει για τον Εφιάλτη όρο Πνιγαλίων (στραγγαλιστής) έκφραση που δείχνει πως θεωρούσε «τον πνιγμό ,την αίσθηση του στραγγαλισμού »ως το πιο ουσιώδες χαρακτηριστικό του εφιάλτη

Συμπτώματα:η αίσθηση πνιγμού κάποιου που ονειρεύεται ότι κάποιος κάθεται πάνω στο στήθος το οποίο συνθλίβεται υπό την πίεση του βάρους του.Το Θύμα αισθάνεται αδύναμο να κινηθεί, ληθαργικό και δεν μπορεί να μιλήσει.Οι απόπειρες για ομιλία καταλήγουν συχνά σε μονοσύλλαβους και άναρθρους ήχους Σύμφωνα με τον Σωρανό και τον Παύλο τον Αιγινήτη, πολλές φορές υπάρχει η εντύπωση ότι ο δαίμονας που κάθεται στο στήθος του πάσχοντα προσπαθεί να τον βιάσει αλλά εξαφανίζεται από τη στιγμή που ο ονειρευόμενος θα αρπάξει τα δάχτυλα του , καταφέρει να ενώσει τα χέρια του ή να σφίξει τις γροθιές του.

Σε μια ιδιαίτερα δραματική και εντυπωσιακή περιγραφή του εφιάλτη στον Απουήλιο Λεύκιο δυο μάγισσες βασανίζουν με τον πλέον αποκρουστικό τρόπο τον δύστυχο Αριστομένη την ώρα του ύπνου του :Έπειτα από ένα λουκούλλειο δείπνο, ο Αριστομένης πήγε για ύπνο μαζί με τον φίλο του Σωκράτη. Όμως ,η πόρτα άνοιξε διάπλατα με έναν τρομερό κρότο ,το κρεβάτι αναποδογύρισε και ο κοιμούμενος Αριστομένης βρέθηκε από κάτω του. δυο γριές μάγισσες μπήκαν μέσα στο δωμάτιο και τρύπησαν με ένα ξίφος τον Σωκράτη, του ρούφηξαν το αίμα και έκλεισαν την πληγή με ένα σφουγγάρι. Μετά, οι δυο μάγισσες στράφηκαν στον Αριστομένη πού τον είχε λούσει κρύος ιδρώτας.

Τον έσυραν έξω από εκεί που ήταν (κάτω από το κρεβάτι) και «καβαλώντας με στο πρόσωπο άδειασαν πάνω μου τις κύστες τους και με έκαναν μούσκεμα με τα βρωμερά τους ουρά »