ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 13/06/2008
Αποσπασμα : απο το παραπάνω κειμενο
Για το Βιβλιο της Ανησυχιας
...Στο «Βιβλίο της ανησυχίας» διαβάζουμε τους στοχασμούς ενός ανθρώπου που ζει στις παρυφές του ανθρώπινου πλήθους και αντιλαμβάνεται τον στοχασμό ως πεπρωμένο. Σκέφτεται με την ευαισθησία και αισθάνεται με τη σκέψη, υιοθετώντας παράλληλα την απόγνωση και την παραίτηση ως φιλοσοφική στάση και ως τρόπο ζωής. Αγωνία υπαρξιακή, κόπωση από τον ίδιο μας τον εαυτό στην πολλαπλότητά του, το ανικανοποίητο αίσθημα μιας ψυχής δίχως σταθερό πιστεύω, η ανασφάλεια, η απουσία της αγάπης, η εγκατάλειψη του Θεού, η αίσθηση πως τίποτα δεν διαρκεί και η νοσταλγία συνοδεύουν πάντα τον μοναχικό ονειροπόλο του χρόνου. Η γραφή, η μόνη δυνατότητα να υπάρχει. Γράφει για να μειώνει τον πόνο του να αισθάνεται. Αποδέχεται την καθημερινή ρουτίνα, αγαπά αυτό το οχυρό του ενάντια στη ζωή. Ο Σοάρες ιδεολογικοποιεί τη στάση ζωής του, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζει τους αμυντικούς μηχανισμούς που την υπαγορεύουν και τους αποκαλύπτει, γκρεμίζοντας με θάρρος τις ασφαλιστικές δικλίδες αυτοπροστασίας, τα προστατευτικά κιγκλιδώματα, όσα μπορεί η ευφυΐα του να του εξασφαλίζει. Τολμά να αντικρίζει και να απογυμνώνει με τη γραφή την αδυναμία του να ζήσει.
Ενα απόλυτο εγώ που όλος ο κόσμος υπάρχει μόνο μέσω αυτού και για όσο χρόνο αντανακλά και καθρεφτίζεται πάνω του. Ενα εγώ που αισθάνεται οικειότητα με τους απλούς ανθρώπους και την ίδια στιγμή ανυψώνεται και διαχωρίζει τον εαυτό του από το ανώνυμο πλήθος, συνειδητοποιώντας ή φαντασιώνοντας το προσωπικό του μεγαλείο. Είναι ο πνευματικός άνθρωπος που τον απελπίζει η μοναξιά, αλλά και που η παραμικρή επαφή με τους ανθρώπους τον καταπονεί και τον αποπροσανατολίζει, αυτός που λαχταρά την αναγνώριση, γνωρίζοντας την ίδια στιγμή τη ματαιότητα μιας τέτοιας επιθυμίας.
Τα γραπτά του μπαίνουν στο στόχαστρο του προβληματισμού του. Αναρωτιέται πώς γράφει. Οι αρχές του υφολογικού του συστήματος είναι να λέμε ό,τι αισθανόμαστε ακριβώς όπως το αισθανόμαστε και να κατανοούμε ότι η γραμματική είναι εργαλείο και όχι κανόνας. «Ας υπακούουν στη γραμματική όσοι δεν ξέρουν να σκεφτούν αυτό που αισθάνονται». Διακηρύσσει την ελευθερία του δημιουργού να παραβιάσει τους κανόνες, προκειμένου να υπηρετήσει την ακρίβεια του αισθήματος.
Η λέξη-κλειδί του τίτλου είναι η λέξη desassosego. Στα πορτογαλικά σημαίνει την απώλεια ησυχίας και ηρεμίας. Στο κείμενο παίρνει διάφορες αποχρώσεις: γίνεται δυσφορία, δυσθυμία, μελαγχολία, πλήξη, αγωνία, αναστάτωση, ανικανότητα προσαρμογής στη ζωή, αγωνία για το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης, έντονη μεταφυσική αγωνία σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την απουσία του Θεού και από τον αγώνα του ατόμου να αναζητήσει ταυτότητα και νόημα.
Στα ελληνικά «Το βιβλίο της ανησυχίας» εκδόθηκε σε μια λιτή έκδοση από τις εκδόσεις «Εξάντας», στην ιδιαίτερα προσεγμένη μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα, η οποία υπογράφει και μια εξαιρετικά κατατοπιστική εισαγωγή στο έργο αυτό. Η ελληνική μετάφραση βασίστηκε στην πορτογαλική έκδοση του 1998, που περιλαμβάνει την πιο πρόσφατη και ολοκληρωμένη καταγραφή των αποσπασμάτων του έργου, βασισμένη κυρίως στη θεματική ταξινόμηση και όχι στη χρονολογική σειρά καταγραφής τους. Η γραφή του Πεσόα είναι ποιητική, πολύπλοκη, παραβιάζει όσο μπορεί τους συντακτικούς κανόνες, χρησιμοποιεί νεολογισμούς, αποφεύγει τους αναμενόμενους συνδυασμούς λέξεων και είναι μεγάλη πρόκληση για τον μεταφραστή η απόδοσή της σε μια άλλη γλώσσα.
Διαβάζοντας «Το βιβλίο της ανησυχίας» αντιλαμβανόμαστε το υλικό, την ουσία από την οποία είναι φτιαγμένη η ποίηση του Πεσόα και πολλών ετερωνύμων του. Ο ήρωας του, αυτός ο καθημερινός ασήμαντος άνθρωπος, αντιλαμβάνεται ότι η φωνή του αρθρώνει τα λόγια αμέτρητων φωνών συμβιβασμένων και υποταγμένων ανθρώπων, φωνών που πνίγηκαν στον θόρυβο μιας αδυσώπητης καθημερινότητας. Το βιβλίο αυτό μιλά με αφοπλιστική ειλικρίνεια, χωρίς καμία διάθεση ωραιοποίησης, για την τρικυμισμένη και κατακερματισμένη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου.
Ενα απόλυτο εγώ που όλος ο κόσμος υπάρχει μόνο μέσω αυτού και για όσο χρόνο αντανακλά και καθρεφτίζεται πάνω του. Ενα εγώ που αισθάνεται οικειότητα με τους απλούς ανθρώπους και την ίδια στιγμή ανυψώνεται και διαχωρίζει τον εαυτό του από το ανώνυμο πλήθος, συνειδητοποιώντας ή φαντασιώνοντας το προσωπικό του μεγαλείο. Είναι ο πνευματικός άνθρωπος που τον απελπίζει η μοναξιά, αλλά και που η παραμικρή επαφή με τους ανθρώπους τον καταπονεί και τον αποπροσανατολίζει, αυτός που λαχταρά την αναγνώριση, γνωρίζοντας την ίδια στιγμή τη ματαιότητα μιας τέτοιας επιθυμίας.
Τα γραπτά του μπαίνουν στο στόχαστρο του προβληματισμού του. Αναρωτιέται πώς γράφει. Οι αρχές του υφολογικού του συστήματος είναι να λέμε ό,τι αισθανόμαστε ακριβώς όπως το αισθανόμαστε και να κατανοούμε ότι η γραμματική είναι εργαλείο και όχι κανόνας. «Ας υπακούουν στη γραμματική όσοι δεν ξέρουν να σκεφτούν αυτό που αισθάνονται». Διακηρύσσει την ελευθερία του δημιουργού να παραβιάσει τους κανόνες, προκειμένου να υπηρετήσει την ακρίβεια του αισθήματος.
Η λέξη-κλειδί του τίτλου είναι η λέξη desassosego. Στα πορτογαλικά σημαίνει την απώλεια ησυχίας και ηρεμίας. Στο κείμενο παίρνει διάφορες αποχρώσεις: γίνεται δυσφορία, δυσθυμία, μελαγχολία, πλήξη, αγωνία, αναστάτωση, ανικανότητα προσαρμογής στη ζωή, αγωνία για το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης, έντονη μεταφυσική αγωνία σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την απουσία του Θεού και από τον αγώνα του ατόμου να αναζητήσει ταυτότητα και νόημα.
Στα ελληνικά «Το βιβλίο της ανησυχίας» εκδόθηκε σε μια λιτή έκδοση από τις εκδόσεις «Εξάντας», στην ιδιαίτερα προσεγμένη μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα, η οποία υπογράφει και μια εξαιρετικά κατατοπιστική εισαγωγή στο έργο αυτό. Η ελληνική μετάφραση βασίστηκε στην πορτογαλική έκδοση του 1998, που περιλαμβάνει την πιο πρόσφατη και ολοκληρωμένη καταγραφή των αποσπασμάτων του έργου, βασισμένη κυρίως στη θεματική ταξινόμηση και όχι στη χρονολογική σειρά καταγραφής τους. Η γραφή του Πεσόα είναι ποιητική, πολύπλοκη, παραβιάζει όσο μπορεί τους συντακτικούς κανόνες, χρησιμοποιεί νεολογισμούς, αποφεύγει τους αναμενόμενους συνδυασμούς λέξεων και είναι μεγάλη πρόκληση για τον μεταφραστή η απόδοσή της σε μια άλλη γλώσσα.
Διαβάζοντας «Το βιβλίο της ανησυχίας» αντιλαμβανόμαστε το υλικό, την ουσία από την οποία είναι φτιαγμένη η ποίηση του Πεσόα και πολλών ετερωνύμων του. Ο ήρωας του, αυτός ο καθημερινός ασήμαντος άνθρωπος, αντιλαμβάνεται ότι η φωνή του αρθρώνει τα λόγια αμέτρητων φωνών συμβιβασμένων και υποταγμένων ανθρώπων, φωνών που πνίγηκαν στον θόρυβο μιας αδυσώπητης καθημερινότητας. Το βιβλίο αυτό μιλά με αφοπλιστική ειλικρίνεια, χωρίς καμία διάθεση ωραιοποίησης, για την τρικυμισμένη και κατακερματισμένη συνείδηση του σύγχρονου ανθρώπου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου