(Ο ERIC HOBSBAWM είναι ιστορικός, συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του «Η εποχή των άκρων. Ο σύντομος εικοστός αιώνας 1914-1991», Αθήνα, Θεμέλιο, 1999. Το κείμενο είναι απόσπασμα ενός έργου που θα δημοσιευθεί στις αρχές του 2009 από τις εκδόσεις Andre Versaille και τη «Monde Diplomatique».)
αποσπασματα :
η Ισπανία του 16ου αιώνα και η Ολλανδία του 17ου αποτέλεσαν ισχυρές αυτοκρατορίες. Η Μεγάλη Βρετανία, όμως, από τον 18ο ώς τα μέσα του 20ού αιώνα και, έκτοτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι τα μοναδικά παραδείγματα παγκοσμιοποιημένων αυτοκρατοριών, πλούσιων σε πλουτοπαραγωγικές πηγές διάσπαρτες σε ολόκληρο τον κόσμο, αυτοκρατορίες οι οποίες μπορούν να τρέφουν φιλοδοξίες σε διεθνές επίπεδο χάρη σε ένα γιγαντιαίο δίκτυο στρατιωτικών βάσεων.
Η Μεγάλη Βρετανία χρωστούσε τη δύναμή της στην υπεροχή του στόλου. Οι ΗΠΑ στη δυνατότητα καταστροφής μέσω βομβαρδισμών. Εν τούτοις, οι στρατιωτικές νίκες δεν στάθηκαν ποτέ αρκετές για να εγγυηθούν την εσαεί επιβίωσή τους. (...)
Η Μεγάλη Βρετανία χρωστούσε τη δύναμή της στην υπεροχή του στόλου. Οι ΗΠΑ στη δυνατότητα καταστροφής μέσω βομβαρδισμών. Εν τούτοις, οι στρατιωτικές νίκες δεν στάθηκαν ποτέ αρκετές για να εγγυηθούν την εσαεί επιβίωσή τους. (...)
Πέρα από αυτά τα κοινά σημεία, όμως, υπάρχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους.
Η πλέον εμφανής έγκειται στο μέγεθός τους. Η Μεγάλη Βρετανία είναι νησί, όχι ήπειρος, και δεν είχε ποτέ σύνορα -με την αμερικανική έννοια...Μόλις η χώρα άρχιζε να πλεονάζει πληθυσμιακά, προωθούσε τη μετανάστευση ή ίδρυε αποικίες, μετατρέποντας τα βρετανικά νησιά σε σημαντική πηγή εξαγωγής Βρετανών. ...Οι ΗΠΑ, αντιθέτως, ήταν και είναι, κυρίως χώρα υποδοχής που γέμισε τις απέραντες εκτάσεις της χάρη στην αύξηση του πληθυσμού της όσο και στα μεγάλα κύματα μεταναστών τα οποία έως τη δεκαετία του 1880 προέρχονταν βασικά από την Ανατολική Ευρώπη. Μαζί με τη Ρωσία, είναι οι μόνες αυτοκρατορίες που δεν γνώρισαν ποτέ τη διασπορά
Μια άλλη διαφορά με τη Μεγάλη Βρετανία και την Ευρώπη γενικότερα, είναι ότι οι Αμερικανοί δεν είδαν ποτέ τη χώρα τους ως κομμάτι ενός διεθνούς συστήματος που απαρτίζεται από έθνη ανάλογης ισχύος. ..Μετά τη νίκη των Βορείων και αφότου οποιαδήποτε αποσχιστική απόπειρα από την Ενωση είχε καταστεί αδιανόητη σε νομικό, πολιτικό, ακόμα και ιδεολογικό επίπεδο, η αμερικανική δύναμη θα μπορούσε να εκδηλωθεί εκτός συνόρων μόνο μέσω ενός συστήματος δορυφορικών ή υποτελών κρατών.
Η τρίτη θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στις δύο χώρες είναι ότι οι ΗΠΑ γεννήθηκαν μέσα από μια επανάσταση η οποία είχε ίσως τη μεγαλύτερη διάρκεια από όλες τις επαναστάσεις που ενέπνευσαν οι ελπίδες του Αιώνα του Διαφωτισμού. Εάν επρόκειτο να οικοδομήσουν μια αυτοκρατορία, αυτό θα το επιτύγχαναν με τη μεσσιανική αντίληψη ότι η «ελεύθερη» κοινωνία τους ήταν ανώτερη από όλες τις άλλες, επομένως ήταν προδιαγεγραμμένο να γίνουν πρότυπο για ολόκληρο τον κόσμο.
τέταρτη διαφορά είναι ότι, από την εποχή του Doomsday Book(1), τον 11ο αιώνα, το βασίλειο της Αγγλίας -και, μετά το 1707, η Μεγάλη Βρετανία- συστάθηκε γύρω από ένα πολύ συγκεντρωτικό δικαστικό σύστημα και μία συγκεντρωτική κυβέρνηση, που το καθιστούσαν το αρχαιότερο έθνος στην Ευρώπη. Στις ΗΠΑ, αντιθέτως, η ελευθερία είναι αντίπαλος της κυβέρνησης και μάλιστα κάθε κρατικής εξουσίας η οποία κωλύεται σκόπιμα από τον διαχωρισμό των εξουσιών. (...)
Ας μην λησμονούμε και άλλη μία βασική διαφορά: την ηλικία των δύο χωρών. Τα έθνη-κράτη, περισσότερο από μία σημαία κι έναν ύμνο, έχουν ανάγκη από ιδρυτικούς μύθους τους οποίους πρέπει να αναζητήσουν στην ιστορία τους. Ομως, οι ΗΠΑ δεν είχαν ακόμα ιστορία από την οποία θα μπορούσαν να αντλήσουν τέτοιους μύθους, σε αντίθεση με την Αγγλία, τη Γαλλία της επανάστασης ή ακόμα και την ΕΣΣΔ
1 σχόλιο:
Εξαιρετικό άρθρο. Πολύ εύστοχο.
Δημοσίευση σχολίου