Κυριακή, 06 Απριλίου 2008 04:00
{mosimage}Έναν μονάρχη, παρακαλώ
ΤΟ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΑΠΛΩΝΕΤΑΙ
ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Η Ροσάνα
Ροσάντα ανιχνεύει και χαρτογραφεί την κρίσιμη αλλαγή στην έννοια που συντελέστηκε
τα τελευταία χρόνια στην έννοια και την ουσία της δημοκρατίας: το πέρασμα από
το αίτημα για άμεση δημοκρατία του 68 και τη μαζική πολιτική συμμετοχή της
δεκαετίας του 1970 στην αποσάθρωση των κομμάτων και την λειψή δημοκρατία των
απόλυτων διευθυντών - νέων "πριγκήπων" της, βλέπε Σαρκοζί, Πούτιν,
Μπερλουσκόνι, Βελτρόνι...
Της
Ροσάνα Ροσάντα
Ροσάνα Ροσάντα
Πριν από 40 χρόνια, το 1968, σε κάθε συνέλευση γινόταν συζήτηση για το ποιος θα την άνοιγε, ποιος θα προέδρευε και ποιος θα την έκλεινε, μέσα στη γενική διάθεση να πάρουν οι πάντες το λόγο, μια διάθεση που εξαπλώθηκε στην Ιταλία και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Ο καθένας ένιωθε ότι μπορούσε και έπρεπε να μιλήσει, να εκτεθεί, να αναλάβει ευθύνες, να συμμετέχει σε μια απόφαση χωρίς να δέχεται να εξουσιοδοτήσει άλλους, γιατί κάθε εντολή αντιπροσώπευσης κουβαλούσε το σκουλήκι της ιεραρχίας και της γραφειοκρατικοποίησης.
Σήμερα, εκείνοι οι φλογεροί νέοι είναι τουλάχιστον πενηντάρηδες και μαζί με τα παιδιά τους δεν φαίνεται να επιθυμούν τίποτε άλλο από το να δώσουν μια εξουσιοδότηση το ταχύτερο σε έναν ηγέτη που να έχει ελκυστική εικόνα, να είναι ικανός να αποφασίζει για όλους, και μάλιστα να έχει θέσει από μόνος του υποψηφιότητα έπειτα από μακρές διεργασίες, κατά τις οποίες θα συζητούν λίγοι και για λίγο και τον οποίο η λαϊκή ψήφος θα εμπιστευθεί για πέντε χρόνια χωρίς να ενοχληθεί άλλο. Όταν θα έρθει η λήξη αυτής της περιόδου θα κριθεί εάν πρέπει να διατηρήσει την εντολή, ή όχι. Αυτό είναι το ζουμί της σύγχρονης δημοκρατίας κι όπως λέει ο Βελτρόνι, να είναι απλοποιημένη και να μην μας ζαλίζουν.
Μέσα σε μια
γενιά διαλύθηκε η σκληρή κριτική η οποία, στο όνομα μιας ανάγκης και του
απόλυτου δικαιώματος της συμμετοχής όλων και καθενός, συγκρούστηκε με την
"κομματική μορφή" και κάθε οργανωμένη δομή. Η δυσπιστία απέναντι σ΄
αυτές ήταν διπλή: κάθε είδος οργάνωσης αποκρυσταλλώνει επίπεδα ελέγχου που
αποδυναμώνουν τη συνέλευση. Ταυτόχρονα έκανε απρόσωπη την ευθύνη στο όνομα μιας
αφηρημένης "γραμμής" που υπαγορευόταν από την ηγετική ομάδα, η οποία
βρισκόταν μακριά από την πολυπλοκότητα των ατόμων που προωθούν την αλλαγή.
Επρόκειτο πραγματικά για αλλαγή, όπως συμβαίνει πάντα όταν κινούνται τεράστιες μάζες, στη συγκεκριμένη περίπτωση μια ολόκληρη γενιά. Κι ήταν ξεκάθαρο προς ποια κατεύθυνση: για να διευρυνθεί στο έπακρο η σφαίρα των αποφάσεων μέχρι να φθάσουμε στη συμμετοχή όλων. Δύσκολος στόχος. Όμως αυτή η ώθηση διέρρηξε σε κάθε χώρο τη στεγανοποίηση των πολιτικών και οικονομικών δομών, από τα εργοστάσια μέχρι τα νοσοκομεία, που κατακτήθηκαν και διαποτίστηκαν απ΄ αυτήν.
Επρόκειτο πραγματικά για αλλαγή, όπως συμβαίνει πάντα όταν κινούνται τεράστιες μάζες, στη συγκεκριμένη περίπτωση μια ολόκληρη γενιά. Κι ήταν ξεκάθαρο προς ποια κατεύθυνση: για να διευρυνθεί στο έπακρο η σφαίρα των αποφάσεων μέχρι να φθάσουμε στη συμμετοχή όλων. Δύσκολος στόχος. Όμως αυτή η ώθηση διέρρηξε σε κάθε χώρο τη στεγανοποίηση των πολιτικών και οικονομικών δομών, από τα εργοστάσια μέχρι τα νοσοκομεία, που κατακτήθηκαν και διαποτίστηκαν απ΄ αυτήν.
Η μαζική
πολιτική συμμετοχή του '70
Στη δεκαετία
του ΄70 δεν ήταν "ιδεολογία", ήταν μαζική εμπειρία. Έκανε πιο
εύθραυστα όχι μόνο τα παλιά αλλά και τα καινούρια κόμματα, τις
εξωκοινοβουλευτικές ομάδες που δημιουργήθηκαν μέσα στο κύμα του κινήματος,
καθώς και την ίδια τη δημιουργία των κινημάτων με κάποια σταθερότητα δομών.
Χιλιάδες άτομα, άνδρες και γυναίκες, νέοι και γέροι, πολλοί από τους οποίους
"ασχολούνταν με την πολιτική" για πρώτη φορά, πειραματίστηκαν με ένα
από τα μεγαλύτερα προβλήματα της δημοκρατίας κι όχι μόνο της άμεσης, αλλά κάθε
δημοκρατίας αντάξιας του ονόματός της.
Στην Ιταλία αυτή η ώθηση κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια, συναντώντας πρώτα δυνατές αλλά άχρωμες αντιστάσεις. Όταν στη συνέχεια άρχισε η δράση των ένοπλων ομάδων, η καταστολή ξέσπασε πάνω σ΄ αυτές αλλά και σ΄ εκείνη, που οδηγήθηκε προς το τέλος της. Σήμερα, το αποτέλεσμα εκείνης της εποχής είναι υπερπραγματικό. Κατέληξε να αλλάξει η ίδια η έννοια της δημοκρατίας, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που είχε δώσει την αρχική ώθηση κρούσης.
Σήμερα λοιπόν βρισκόμαστε στους αντίποδες: πρώτα καμία εξουσιοδότηση, τώρα πρόσω ολοταχώς με την εξουσιοδότηση, πρώτα κανένας ηγέτης, τώρα μόνο ένας ηγέτης, το πολύ δύο λόγω εναλλαγής, οι οποίοι να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο σε μακρές τηλεοπτικές προκλήσεις. Όταν ένας από αυτούς θα έχει επιτύχει να αποκτήσει από τους ψηφοφόρους λίγες ψήφους παραπάνω εξασφαλίζοντας ένα σημαντικό "πριμ πλειοψηφίας", ας αποφασίσει χωρίς να χάνει χρόνο με κοινοβουλευτισμούς, επιτροπές και συνελεύσεις, συγκεντρώνοντας στην ουσία τις εξουσίες μέχρι τη φυσιολογική λήξη της εντολής, την οποία η κοινωνία δεν πρέπει ούτε να επιταχύνει ούτε να ενοχλήσει. (Εκτός εάν ο ηγέτης πιαστεί επ΄ αυτοφώρω να ψεύδεται - για προσωπικά θέματα ει δυνατόν, γιατί στα πολιτικά το ψέμα είναι ένα επιτρεπόμενο μειονέκτημα).
Στην Ιταλία αυτή η ώθηση κράτησε σχεδόν δέκα χρόνια, συναντώντας πρώτα δυνατές αλλά άχρωμες αντιστάσεις. Όταν στη συνέχεια άρχισε η δράση των ένοπλων ομάδων, η καταστολή ξέσπασε πάνω σ΄ αυτές αλλά και σ΄ εκείνη, που οδηγήθηκε προς το τέλος της. Σήμερα, το αποτέλεσμα εκείνης της εποχής είναι υπερπραγματικό. Κατέληξε να αλλάξει η ίδια η έννοια της δημοκρατίας, αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση από εκείνη που είχε δώσει την αρχική ώθηση κρούσης.
Σήμερα λοιπόν βρισκόμαστε στους αντίποδες: πρώτα καμία εξουσιοδότηση, τώρα πρόσω ολοταχώς με την εξουσιοδότηση, πρώτα κανένας ηγέτης, τώρα μόνο ένας ηγέτης, το πολύ δύο λόγω εναλλαγής, οι οποίοι να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο σε μακρές τηλεοπτικές προκλήσεις. Όταν ένας από αυτούς θα έχει επιτύχει να αποκτήσει από τους ψηφοφόρους λίγες ψήφους παραπάνω εξασφαλίζοντας ένα σημαντικό "πριμ πλειοψηφίας", ας αποφασίσει χωρίς να χάνει χρόνο με κοινοβουλευτισμούς, επιτροπές και συνελεύσεις, συγκεντρώνοντας στην ουσία τις εξουσίες μέχρι τη φυσιολογική λήξη της εντολής, την οποία η κοινωνία δεν πρέπει ούτε να επιταχύνει ούτε να ενοχλήσει. (Εκτός εάν ο ηγέτης πιαστεί επ΄ αυτοφώρω να ψεύδεται - για προσωπικά θέματα ει δυνατόν, γιατί στα πολιτικά το ψέμα είναι ένα επιτρεπόμενο μειονέκτημα).
Ο θρυμματισμός των κομμάτων
Αυτά που
θρυμματίστηκαν πρώτα - πρώτα στην Ιταλία ήταν τα μεταπολεμικά κόμματα, όπου η
γραφειοκρατική αποκρυστάλλωση είχε μεταβληθεί στα χρόνια της κυριαρχίας των
Κράξι - Αντρεότι - Φορλάνι σε μονοπώλιο με όλο και λιγότερο δικαιολογήσιμα
προνόμια - όταν δεν επρόκειτο για διαφθορά και απάτες με τη δικαιολογία του
"κόστους της πολιτικής" - παράγοντας στο τέλος το σκάνδαλο των
"καθαρών χεριών".
Διαφορετική υπήρξε μόνο η αιτία της κρίσης του κόμματος που ήταν περισσότερο κόμμα από όλα τ΄ άλλα, του κομμουνιστικού, που προκλήθηκε όχι από τη διαφθορά αλλά από την αμφιβολία για την ίδιο το λόγο ύπαρξής του, έπειτα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Αμφιβολία που εμφανίστηκε επίσης σαν η πρώτη ρήξη μεθόδου: έπειτα από μια νύχτα σκέψης, ο τότε γραμματέας Οκέτο παρουσιάστηκε όχι στη γραμματεία ή στην ηγεσία του ΙΚΚ, αλλά σε μια λαϊκή οργάνωση της Μπολόνια, με παρτιζάνικη παράδοση, προτείνοντας στους σεβάσμιους βετεράνους να αλλάξουν όνομα και σημαία στο ΙΚΚ, για να το κρατήσουν έξω από τον κατήφορο της ΕΣΣΔ και για να δώσουν πνοή σ΄ ένα καινούριο "Πράγμα".
Το σοκ ήταν μεγάλο για εκείνη την οργάνωση κι από τότε τα σοκ δεν σταμάτησαν, όλο και πιο άμεσα μεταξύ ηγετών και βάσης, ηγετών και ψηφοφόρων, ηγετών και κόσμου που δεν εντασσόταν πια σε κόμματα - γιατί η μέθοδος της Μπολονίνα δεν αμφισβητήθηκε από κανένα. Θα πρέπει να φάνηκε πάρα πολύ απελευθερωτική από το άχθος των τύπων.
Αφού αποσυντέθηκαν λοιπόν οι τύποι, η απόκλιση ανάμεσα στο πολιτικό κόμμα ως τόπου επεξεργασίας, κουλτούρας, συμφέροντος μιας πολιτικής - οικονομικής ομάδας και της χαρισματικής ηγεσίας της - που μέχρι τώρα είχαν συνοχή - διευρύνθηκε και από τα κόμματα κατέκλυσε τους αιρετούς θεσμούς, τροποποιώντας τον τυπικό σκελετό της αντιπροσώπευσης. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για ιστορία. Γεγονός είναι ότι αφού αποσυντέθηκε το κόμμα, το μέλος μπερδεύτηκε με τον συμπαθούντα, η βάση του κόμματος ολισθαίνει στην εκλογική βάση, ο ηγέτης βάζει υποψηφιότητα από μόνος του, αναζητεί εκ των υστέρων συναίνεση και αποκτά τις συμπεριφορές μιας χαρισματικής μορφής από την οποία περιμένουμε τον "Λόγο".
Διαφορετική υπήρξε μόνο η αιτία της κρίσης του κόμματος που ήταν περισσότερο κόμμα από όλα τ΄ άλλα, του κομμουνιστικού, που προκλήθηκε όχι από τη διαφθορά αλλά από την αμφιβολία για την ίδιο το λόγο ύπαρξής του, έπειτα από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Αμφιβολία που εμφανίστηκε επίσης σαν η πρώτη ρήξη μεθόδου: έπειτα από μια νύχτα σκέψης, ο τότε γραμματέας Οκέτο παρουσιάστηκε όχι στη γραμματεία ή στην ηγεσία του ΙΚΚ, αλλά σε μια λαϊκή οργάνωση της Μπολόνια, με παρτιζάνικη παράδοση, προτείνοντας στους σεβάσμιους βετεράνους να αλλάξουν όνομα και σημαία στο ΙΚΚ, για να το κρατήσουν έξω από τον κατήφορο της ΕΣΣΔ και για να δώσουν πνοή σ΄ ένα καινούριο "Πράγμα".
Το σοκ ήταν μεγάλο για εκείνη την οργάνωση κι από τότε τα σοκ δεν σταμάτησαν, όλο και πιο άμεσα μεταξύ ηγετών και βάσης, ηγετών και ψηφοφόρων, ηγετών και κόσμου που δεν εντασσόταν πια σε κόμματα - γιατί η μέθοδος της Μπολονίνα δεν αμφισβητήθηκε από κανένα. Θα πρέπει να φάνηκε πάρα πολύ απελευθερωτική από το άχθος των τύπων.
Αφού αποσυντέθηκαν λοιπόν οι τύποι, η απόκλιση ανάμεσα στο πολιτικό κόμμα ως τόπου επεξεργασίας, κουλτούρας, συμφέροντος μιας πολιτικής - οικονομικής ομάδας και της χαρισματικής ηγεσίας της - που μέχρι τώρα είχαν συνοχή - διευρύνθηκε και από τα κόμματα κατέκλυσε τους αιρετούς θεσμούς, τροποποιώντας τον τυπικό σκελετό της αντιπροσώπευσης. Δεν έχει νόημα να μιλάμε για ιστορία. Γεγονός είναι ότι αφού αποσυντέθηκε το κόμμα, το μέλος μπερδεύτηκε με τον συμπαθούντα, η βάση του κόμματος ολισθαίνει στην εκλογική βάση, ο ηγέτης βάζει υποψηφιότητα από μόνος του, αναζητεί εκ των υστέρων συναίνεση και αποκτά τις συμπεριφορές μιας χαρισματικής μορφής από την οποία περιμένουμε τον "Λόγο".
Ο λαϊκισμός
των νέων πολιτικών ηγετών
Είναι παράδοξο
ότι το 2008, ενώ οι μοναρχίες που έχουν απομείνει, στην Ισπανία και στη Μεγάλη
Βρετανία, είναι απλά φερέφωνα των κυβερνήσεων, οι αρχηγοί κρατών των προεδρικών
δημοκρατιών είναι όλο και λιγότερο εγγυητές των συνταγμάτων και όλο και πιο
απόλυτοι διευθυντές της εκτελεστικής εξουσίας. Αντίο διαχωρισμοί εξουσιών
μεταξύ αρχηγού κράτους, νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας - οι εξουσίες
αυτές τείνουν να συγκεντρωθούν όλες στον αρχηγό του κράτους. Με πρόεδρο τον
Μιτεράν, μιλούσαμε ακόμη για κυβέρνηση Ροκάρ ή Σιράκ ή Ζοσπέν, ενώ σήμερα, με
πρωθυπουργό τον Φιλόν, μιλάμε για κυβέρνηση Σαρκοζί. Στην Ιταλία αυτή η διαδικασία
γίνεται περισσότερο στα μουλωχτά, γιατί προς το παρόν δεν είμαστε προεδρική
δημοκρατία, αλλά οι πιέσεις για να γίνουμε είναι προφανείς.
Με λίγα λόγια, από το "καμία εξουσιοδότηση" του 1968 περάσαμε στη σχεδόν άνευ όρων παράδοσή μας σε έναν ηγέτη, ενώ οι συνταγματικές εξουσίες και αντεξουσίες της δημοκρατίας αρνούνται να λειτουργήσουν. Αν προσπαθήσουν να το κάνουν, ο πρόεδρος τις προκαλεί. Ο Σαρκοζί κάνει έκκληση ενάντιά τους για να θεσπίσει την "κοινωνική επικινδυνότητα", για να κρατήσει απεριόριστα στη φυλακή ακόμη κι αυτούς που έχουν εκτίσει την ποινή τους, ζητώντας και έχοντας τη στήριξη των οικογενειών των θυμάτων. Ο Μπερλουσκόνι έκανε το ίδιο ενάντια στο δικαστικό σώμα, το οποίο δεν κατόρθωσε ποτέ να τον καταδικάσει στα σοβαρά. Ο Βελτρόνι, ηγέτης του Δημοκρατικού κόμματος, επέτυχε μια καταστροφική εκστρατεία της αστυνομίας ενάντια σε μια αθώα ρουμανική κοινότητα, για να πάρει με το μέρος του την κοινή γνώμη.
Κάθε ηγέτης νιώθει σήμερα τον πειρασμό του λαϊκισμού, προσωπικού (καταχρηστικού) όπλου. Οι νόμοι είναι ψυχροί και στεγανοί κι έτσι ακόμη κι ο Βελτρόνι απευθύνεται στις διαθέσεις ενός λαού που ανήκε στην αριστερά - όπως κάνει ο Μπερλουσκόνι με τη δεξιά - τον οποίο υποτίθεται ότι μόνο εκείνος μπορεί να καταλάβει κι αυτός ο λαός ευχαρίστως εμπιστεύεται σ΄ εκείνον την τύχη του, ανάλογα με το βαθμό που το κοινό δημοκρατικό αίσθημα διαβρώθηκε.
Πρόκειται για το αμερικάνικο μοντέλο χωρίς τη θωράκισή του, που εκτός των άλλων έχει μειωθεί κατά πολύ έπειτα από την 11η Σεπτεμβρίου. Ο Πρόεδρος Μπους, ο οποίος εδώ κι ένα χρόνο δεν έχει πια μαζί του ούτε τη χώρα ούτε το Κογκρέσο, εξακολουθεί να διεξάγει έναν παράνομο και φονικό πόλεμο στο Ιράκ, απειλεί μ΄ έναν άλλο το Ιράν και στηρίζει τις πιο τρελές περιπέτειες του Ισραήλ ενάντια στη Γάζα, προχωρώντας ίσια μπροστά μέχρι την προθεσμία του επόμενου Νοεμβρίου. Ίσως μια ενέργεια της Αλ Κάιντα να τον ενισχύσει. Εκείνον ή έναν άλλο ρεπουμπλικάνο, ενώ οι δημοκρατικοί αλληλοσπαράσσονται σε ατέλειωτες ενδοκομματικές εκλογές.
Αυτή είναι η "εκσυγχρονισμένη" δημοκρατία που έχουν στο μυαλό τους ακόμη και πολιτικοί πολύ διαφορετικοί, όπως ο Μπερλουσκόνι και ο Σαρκοζί, ο Πούτιν κι ο Βελτρόνι, του οποίου το σύνθημα είναι - καθόλου τυχαία - η απλοποίηση. Ένα κοινοβούλιο είναι υπερβολικά πολύπλοκο για μια διαιρεμένη κοινωνία. Ας το απλοποιήσουμε. Η ιδανική λύση είναι να φθάσουμε σε δύο απόλυτους άρχοντες με απόλυτη πλειοψηφία. Δύο στρατηλάτες. Δύο πρίγκιπες. Πρίγκιπες της δημοκρατίας, εννοείται. Υπό την έννοια ότι η θητεία τους διαρκεί πέντε χρόνια, εκτός και εάν επανεκλεγούν.
Πρόκειται για μια ανατροπή της έννοιας του Συντάγματος του 1948 και των μεγάλων λαϊκών κινημάτων που του έδωσαν ριζοσπαστική μορφή. Δεν πρόκειται για ένα νομικό γεγονός, για ένα ζήτημα των πολιτιστικών αντιλήψεων του δικαίου. Κάτι πιο δυνατό από αυτές τις δυναμίτισε βαθιά, αφού έχει τέτοια κατάληξη η ελπιδοφόρα "ιταλική μετάβαση" από την πρώτη στη δεύτερη Δημοκρατία. Όσο για την τελευταία, εμφανίζεται εντελώς παραμορφωμένη. Θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί πήγαν έτσι τα πράγματα και αν γίνεται ακόμη να διορθωθούν. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι, μας αρέσει ή όχι, η άκρα αριστερά, μεταξύ της οποίας και ο Νέγκρι, είχε δει σωστά: επί των κρατών επικράτησε η απαράβατη δύναμη των ιδιοκτητών και των διεθνών κεφαλαίων που γιγαντώθηκαν με την παγκοσμιοποίηση, η οποία δεν συναντά πια εμπόδια ούτε διορθωτικές κινήσεις από τις πολιτικές εξουσίες. Την βοήθησαν και τώρα τις αποδυναμώνει.
Αφού αμφισβητήθηκε η μαζική τους βάση, δηλαδή οι μορφές ταξικής σύγκρουσης, φύλων, κυριαρχίας στην ηθική σφαίρα, οι ευρωπαίοι ηγέτες μοιάζουν μαθητευόμενοι μάγοι που δεν στηρίζονται παρά μόνο στα ίδια τους τα ξόρκια. Ταυτόχρονα, στις μάζες μοιάζει να μην έχει απομείνει παρά η διαμαρτυρία ή η εξέγερση, χωρίς να έχουν κάτι πέρα απ΄ αυτό, χωρίς να υπάρχει μια προκαταρκτική και κοινή ανασύνθεση συμφερόντων. Δεν είχαμε αντιληφθεί τόσο καλά ότι ήρθε το τέλος μιας εποχής. Αυτό όμως επιβεβαιώνεται από την ατάκα του Τζιανφράνκο Φίνι ο οποίος, για να χλευάσει τη Δημοκρατία που γεννήθηκε το 1945, πρότεινε να ονομαστεί ημέρα της Απελευθέρωσης η 13η Απριλίου, η οποία υποτίθεται ότι θα είναι η ημέρα της νίκης του "Λαού των Ελευθεριών". Για να μπει ένας φραγμός χρειάζεται ένα σκίρτημα συνείδησης, κουλτούρας. Σ΄ αυτό μας καλεί μόνο η Αριστερά Ουράνιο Τόξο, κακόμοιρη, κάπως στραπατσαρισμένη αριστερά, που είναι όμως η μόνη που σκέφτεται λογικά.
Με λίγα λόγια, από το "καμία εξουσιοδότηση" του 1968 περάσαμε στη σχεδόν άνευ όρων παράδοσή μας σε έναν ηγέτη, ενώ οι συνταγματικές εξουσίες και αντεξουσίες της δημοκρατίας αρνούνται να λειτουργήσουν. Αν προσπαθήσουν να το κάνουν, ο πρόεδρος τις προκαλεί. Ο Σαρκοζί κάνει έκκληση ενάντιά τους για να θεσπίσει την "κοινωνική επικινδυνότητα", για να κρατήσει απεριόριστα στη φυλακή ακόμη κι αυτούς που έχουν εκτίσει την ποινή τους, ζητώντας και έχοντας τη στήριξη των οικογενειών των θυμάτων. Ο Μπερλουσκόνι έκανε το ίδιο ενάντια στο δικαστικό σώμα, το οποίο δεν κατόρθωσε ποτέ να τον καταδικάσει στα σοβαρά. Ο Βελτρόνι, ηγέτης του Δημοκρατικού κόμματος, επέτυχε μια καταστροφική εκστρατεία της αστυνομίας ενάντια σε μια αθώα ρουμανική κοινότητα, για να πάρει με το μέρος του την κοινή γνώμη.
Κάθε ηγέτης νιώθει σήμερα τον πειρασμό του λαϊκισμού, προσωπικού (καταχρηστικού) όπλου. Οι νόμοι είναι ψυχροί και στεγανοί κι έτσι ακόμη κι ο Βελτρόνι απευθύνεται στις διαθέσεις ενός λαού που ανήκε στην αριστερά - όπως κάνει ο Μπερλουσκόνι με τη δεξιά - τον οποίο υποτίθεται ότι μόνο εκείνος μπορεί να καταλάβει κι αυτός ο λαός ευχαρίστως εμπιστεύεται σ΄ εκείνον την τύχη του, ανάλογα με το βαθμό που το κοινό δημοκρατικό αίσθημα διαβρώθηκε.
Πρόκειται για το αμερικάνικο μοντέλο χωρίς τη θωράκισή του, που εκτός των άλλων έχει μειωθεί κατά πολύ έπειτα από την 11η Σεπτεμβρίου. Ο Πρόεδρος Μπους, ο οποίος εδώ κι ένα χρόνο δεν έχει πια μαζί του ούτε τη χώρα ούτε το Κογκρέσο, εξακολουθεί να διεξάγει έναν παράνομο και φονικό πόλεμο στο Ιράκ, απειλεί μ΄ έναν άλλο το Ιράν και στηρίζει τις πιο τρελές περιπέτειες του Ισραήλ ενάντια στη Γάζα, προχωρώντας ίσια μπροστά μέχρι την προθεσμία του επόμενου Νοεμβρίου. Ίσως μια ενέργεια της Αλ Κάιντα να τον ενισχύσει. Εκείνον ή έναν άλλο ρεπουμπλικάνο, ενώ οι δημοκρατικοί αλληλοσπαράσσονται σε ατέλειωτες ενδοκομματικές εκλογές.
Αυτή είναι η "εκσυγχρονισμένη" δημοκρατία που έχουν στο μυαλό τους ακόμη και πολιτικοί πολύ διαφορετικοί, όπως ο Μπερλουσκόνι και ο Σαρκοζί, ο Πούτιν κι ο Βελτρόνι, του οποίου το σύνθημα είναι - καθόλου τυχαία - η απλοποίηση. Ένα κοινοβούλιο είναι υπερβολικά πολύπλοκο για μια διαιρεμένη κοινωνία. Ας το απλοποιήσουμε. Η ιδανική λύση είναι να φθάσουμε σε δύο απόλυτους άρχοντες με απόλυτη πλειοψηφία. Δύο στρατηλάτες. Δύο πρίγκιπες. Πρίγκιπες της δημοκρατίας, εννοείται. Υπό την έννοια ότι η θητεία τους διαρκεί πέντε χρόνια, εκτός και εάν επανεκλεγούν.
Πρόκειται για μια ανατροπή της έννοιας του Συντάγματος του 1948 και των μεγάλων λαϊκών κινημάτων που του έδωσαν ριζοσπαστική μορφή. Δεν πρόκειται για ένα νομικό γεγονός, για ένα ζήτημα των πολιτιστικών αντιλήψεων του δικαίου. Κάτι πιο δυνατό από αυτές τις δυναμίτισε βαθιά, αφού έχει τέτοια κατάληξη η ελπιδοφόρα "ιταλική μετάβαση" από την πρώτη στη δεύτερη Δημοκρατία. Όσο για την τελευταία, εμφανίζεται εντελώς παραμορφωμένη. Θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς γιατί πήγαν έτσι τα πράγματα και αν γίνεται ακόμη να διορθωθούν. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι, μας αρέσει ή όχι, η άκρα αριστερά, μεταξύ της οποίας και ο Νέγκρι, είχε δει σωστά: επί των κρατών επικράτησε η απαράβατη δύναμη των ιδιοκτητών και των διεθνών κεφαλαίων που γιγαντώθηκαν με την παγκοσμιοποίηση, η οποία δεν συναντά πια εμπόδια ούτε διορθωτικές κινήσεις από τις πολιτικές εξουσίες. Την βοήθησαν και τώρα τις αποδυναμώνει.
Αφού αμφισβητήθηκε η μαζική τους βάση, δηλαδή οι μορφές ταξικής σύγκρουσης, φύλων, κυριαρχίας στην ηθική σφαίρα, οι ευρωπαίοι ηγέτες μοιάζουν μαθητευόμενοι μάγοι που δεν στηρίζονται παρά μόνο στα ίδια τους τα ξόρκια. Ταυτόχρονα, στις μάζες μοιάζει να μην έχει απομείνει παρά η διαμαρτυρία ή η εξέγερση, χωρίς να έχουν κάτι πέρα απ΄ αυτό, χωρίς να υπάρχει μια προκαταρκτική και κοινή ανασύνθεση συμφερόντων. Δεν είχαμε αντιληφθεί τόσο καλά ότι ήρθε το τέλος μιας εποχής. Αυτό όμως επιβεβαιώνεται από την ατάκα του Τζιανφράνκο Φίνι ο οποίος, για να χλευάσει τη Δημοκρατία που γεννήθηκε το 1945, πρότεινε να ονομαστεί ημέρα της Απελευθέρωσης η 13η Απριλίου, η οποία υποτίθεται ότι θα είναι η ημέρα της νίκης του "Λαού των Ελευθεριών". Για να μπει ένας φραγμός χρειάζεται ένα σκίρτημα συνείδησης, κουλτούρας. Σ΄ αυτό μας καλεί μόνο η Αριστερά Ουράνιο Τόξο, κακόμοιρη, κάπως στραπατσαρισμένη αριστερά, που είναι όμως η μόνη που σκέφτεται λογικά.
Μετάφραση από το
"Μανιφέστο"
Τόνια Τσίτσοβιτ
Τόνια Τσίτσοβιτ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου