αποσπασμα '' Η πρώτη μεγαμηχανή Στον πρώτο τόμο ο συγγραφέας ξετυλίγει το νήμα που περνά μέσα από τους δρόμους που διήνυσε ο πρωτόγονος άνθρωπος για να υπερβεί τη ζωική του κατάσταση. Σ' αυτό το πλαίσιο, το τελετουργικό, οι συμβολισμοί και το όνειρο αποτέλεσαν τα υποκατάστατα της κουλτούρας πριν να τη διαμορφώσουν. Τα γλωσσικά σύμβολα, τα αισθητικά σχέδια, η κοινωνικώς μεταδιδόμενη γνώση και όχι τα εργαλεία διαμόρφωσαν τον άνθρωπο. Με προσεκτικά βήματα παρακολουθεί την εμφάνιση του συλλεκτικού τύπου κοινωνίας, που αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη κοινωνία. Η έρευνα και η συλλογή αποτελεί το πρελούδιο στην ανάπτυξη της γεωργίας και της μεταλλουργίας. Ο άνθρωπος-ερευνητής προηγείται του κατασκευαστή κυνηγετικών όπλων. Σ' αυτό το σημείο τονίζει τη σημασία του κήπου, κάτι που σ' αυτή τη φάση συνέβαλε στον κυρίαρχο ρόλο της γυναίκας-μητέρας. Η μετάβαση στον πολιτισμό η οποία συνέβη κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. οφείλεται, κατά τον συγγραφέα όχι σε κάποιες τεχνικές εφευρέσεις και βελτιώσεις, αλλά αντιθέτως σε σημαντικούς ψυχοκοινωνικούς μετασχηματισμούς που προηγήθηκαν και δημιούργησαν ένα νέο είδος κοινωνικής οργάνωσης, η οποία στηριζόταν στην ανακάλυψη της ισχύος. Ο συγγραφέας όμως δεν τροφοδοτεί με επαρκείς αποδείξεις την επιχειρηματολογία του για τους λόγους εμφάνισης στην Αίγυπτο και στη Μεσοποταμία του Συστήματος της Ισχύος ή αλλιώς της λεγόμενης ιεροβασιλείας. Η υποταγή του ανθρώπου στην εξουσία του Συστήματος της Ισχύος διαμορφώνει αυτό που ο Μάμφορντ χαρακτηρίζει ως ανθρώπινη μεγαμηχανή. Είναι αυτή η μεγαμηχανή που με ανθρώπινες θυσίες και καταπίεση δημιούργησε τα τεχνολογικά επιτεύγματα των πυραμίδων, των φραγμάτων και των αρδευτικών έργων. Η εκμηχάνιση του ανθρώπου, υπό την εξουσία του μονάρχη και των στυλοβατών αυτής της εξουσίας του ιερατείου, της γραφειοκρατίας και της στρατοκρατίας, προηγείται της εκμηχάνισης των μέσων εργασίας. Στον δεύτερο τόμο ο συγγραφέας ξεκινά την ανάλυσή του μέσα από την κριτική περιγραφή του κόσμου των νέων εξερευνήσεων και ανακαλύψεων που συνέβησαν κατά τον 15ο αιώνα και μέσα από την κριτική των απόψεων στοχαστών όπως ο Γαλιλαίος, ο Ντεκάρτ, ο Νεύτωνας και άλλων μεταγενέστερων. Ο Μάμφορντ υποστηρίζει πως ο Μεσαίωνας δεν αποτελεί μια σκοτεινή περίοδο της ανθρωπότητας. Αντιθέτως, το μεσαιωνικό σύστημα της πολυτεχνικής παράδοσης δημιουργούσε ασφαλέστερες συνθήκες για την ανάπτυξη του ανθρώπου μέσα από την εργασία του απ' ό,τι το εμφανιζόμενο κατά τον 16ο αιώνα καπιταλιστικό σύστημα της εξειδίκευσης, της απολυτοποίησης της μηχανής και του διαχωρισμού του υποκειμένου από το αντικείμενο. Θα προσθέταμε επίσης, πως αυτός άλλωστε ο διαχωρισμός αποτέλεσε, μέσω της περιβόητης λενινιστικής θεωρίας της αντανάκλασης, τον ιδεολογικό μηχανισμό νομιμοποίησης του σοβιετικής έμπνευσης ολοκληρωτισμού.Το «Πεντάγωνο της ισχύος» και η σύγχρονη μεγαμηχανήΟ μετασχηματισμός από την πολυτεχνική σε μια ομοιόμορφη μονοτεχνική κοινωνία σήμανε και το πέρασμα από την οικονομία που στηρίζεται στην παραγωγή περιορισμένων αγαθών σε μια οικονομία ισχύος, που συμβολίζεται και εστιάζεται στο χρήμα και που, παρότι μειώνει το χρόνο εργασίας, δημιουργεί ένα ασφυκτικό κλίμα αλλοτρίωσης κατά τη διάρκειά της. Ο συγγραφέας με μεθοδικό τρόπο, αλλά και με συναρπαστική γλώσσα που καθόλου δεν θυμίζει ένα εσωτερικό επιστημονικίζοντα λόγο, περιγράφει τις διαδικασίες που μετατρέπουν το «μύθο της Μηχανής» στο σημερινό «Πεντάγωνο της Ισχύος». Οργανωμένη πολιτική ισχύς, ιδιοκτησία, παραγωγικότητα, δημοσιότητα και χρήμα αποτελούν τις συνιστώσες αυτού του συστήματος ισχύος. Αυτό αποτελεί τη σύγχρονη μεγαμηχανή, η οποία σταδιακά μειώνει το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα για χάρη των μηχανικών και ηλεκτρονικών συνιστωσών, ενώ καταργεί τους όποιους χρονικούς και χωρικούς διαχωρισμούς. Σ' αυτό το σύστημα καταργείται η υποκειμενικότητα, ενώ η αναπαραγωγή του στηρίζεται στους συνεχείς πολέμους. Στη θέση των πυραμίδων τοποθετούνται οι διαστημικοί και πυρηνικοί σταθμοί, ενώ τον μουμιοποιημένο Φαραώ αντικαθιστά επάξια η μούμια του Λένιν.''
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΙΑΚΑΝΤΑΡΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 03/02/2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου