Τι είναι ταυτότητα;
Ταυτότητα είναι ένα όνομα που δίνουμε σε κάποιον η σε κάτι. Όταν αυτό το όνομα το δίνουμε σε ένα ζώο ή αντικείμενο δεν υπάρχει πρόβλημα. Λέμε :αυτό είναι ένα τραπέζι και το τραπέζι δεν αντιδρά καθόλου. Αυτό λέμε είναι ένας πίθηκος και ο πίθηκος το δέχεται και συνεχίζει να πιθηκίζει αδιάφορα.
Ταυτότητα είναι ένα όνομα που δίνουμε σε κάποιον η σε κάτι. Όταν αυτό το όνομα το δίνουμε σε ένα ζώο ή αντικείμενο δεν υπάρχει πρόβλημα. Λέμε :αυτό είναι ένα τραπέζι και το τραπέζι δεν αντιδρά καθόλου. Αυτό λέμε είναι ένας πίθηκος και ο πίθηκος το δέχεται και συνεχίζει να πιθηκίζει αδιάφορα.
Η ταυτότητα όμως ,ή ονοματοδοσία- αποτελεί πρόβλημα όταν αφορά σε ανθρώπους.Η προσωπική ταυτότητα προϋποθέτει αναστοχασμό και διαντίδραση. Όταν αποδίδουμε ταυτότητα σε έναν άνθρωπο, αυτός συνεχίζει να διερωτάται για αυτήν, να την διαφοροποιεί και να την μεταλλάσσει. Ετσι η προσωπική ταυτότητα δεν αποτελεί κάτι το δεδομένο όπως π.χ η ταυτότητα ορισμένων αντικειμένων: Ως ταυτότητα με τον εαυτό προϋποθέτει αυτοσυνείδηση, δηλαδή αναστοχαστική αναδίπλωση΄. Το «ποιος είμαι» είναι ένα ανθρώπινο μοναδικά ανθρώπινο ερώτημα.
Εδώ θα δώσω ένα παράδειγμα του πώς διαμορφώνεται η προσωπική ταυτότητα :Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάνω απ όλα η έννοια της ταυτότητας απαντά στο ερώτημα ‘ποίος είμαι” το οποίο δεν είναι ατομικό ερώτημα: είναι ερώτημα πού έρχεται και επανέρχεται από έξω: Από πού όμως; Ας φαντασθούμε το πως αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ένα βρέφος Σε κάποια στιγμή ,το βρέφος ρίχνει μια μάτια ολόγυρα. Ένα βρέφος που θηλάζει, ίσως να μη κοιτάξει το στήθος είναι πιο πιθανό να κοιτάξει το πρόσωπο της μητέρας. Τι βλέπει το βρέφος εκεί πέρα; Ο Winnikot μας λέει ότι «,κανονικά, εκείνο που κοιτάζει είναι ο εαυτός του, Με άλλα λόγια η μητέρα κοιτάζει το βρέφος και εκείνο που φαίνεται σε αυτήν είναι αυτό που βλέπει εκείνη»( D. Winnikot, Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα , εκδόσεις Καστανιώτη , (1971)Αθήνα 1980 193,194)
.Αργότερα καθώς η μητέρα δείχνει στο μωρό την ίδια την απεικόνιση στον καθρέπτη συχνά του λέει «έχεις τα μάτια του παππού ’’ ή ’είσαι φτυστός ο πατέρας σου». Κι αυτές είναι συμβολικές απαγγελίες πού εσωτερικεύονται κατά τη βρεφική ηλικία. Το μωρό δένεται με την εικόνα του μέσα από λέξεις και ονόματα. Λέει κατά κάποιο τρόπο στον εαυτό του «Να ποιος είμαι’’ μου το είπε η μητέρα μου».
Ετσι η προσωπική μας ταυτότητα εξαρτάται από το πώς προσλαμβάνουμε τα ονόματα ,τις λέξεις των γονέων μας –των σημαντικών για μας άλλων Η ταυτότητα μας όμως προϋποθέτει και μια ανα-γνώριση (ή καλύτερα παρα-γνώριση) του εαυτού μας :μέσω των άλλων ,δηλαδή μέσω μιας εικόνας.
Πάλι ας φανταστούμε ένα μωρό μπροστά σε ένα καθρέπτη. Εκεί αναγνωρίζει –ίσως για πρώτη φορά τον εαυτό του –αποκτά μια αίσθηση του εαυτού μέσω μιας ταύτισης με μια εικόνα, πού του δίνει την αίσθηση –η ψευδαίσθηση- πληρότητας, έλεγχου πάνω στο σώμα του.
Και όχι μόνο αυτό.Το βλέμμα του Άλλου του σημαντικού προσώπου της ζωής μας, μας ακολουθεί συνεχώς. Ας φαντασθούμε κάποιον πού οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα . Ίσως ταυτίζεται με την εικόνα ενός οδηγού αγώνων ταχύτητας. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι :Για ποιόν ταυτίζεται; Ποιος θαθελε-ποιο φανταστικό βλέμμα να τον βλέπει; Το βλέμμα του πατέρας ίσως; Να πού μπορούμε να ανασκευάσουμε το αρχικό ερώτημα πού αφορά στις ταυτότητες; Όχι μόνο «ποιος είμαι;» Αλλά και «για ποιόν είμαι ;» δηλαδή ποιος με βλέπει, ή- καλύτερα- ποιος θαθελα να με δει.
-------------------------------
Και να ένα πρόβλημα πού αφορά τις σύγχρονες ταυτότητες :η παγκοσμιοποίηση, μοιάζει τυφλή; Η παγκοσμιοποίηση μας εγκαλεί–ναι-αλλά προς τα πού; Τι θέλει από μας αυτή η καινούρια μητέρά – ή μητριά-με το απροσδιόριστο ακόμα βλέμμα ;Νομίζω πώς Αυτή η αδιαφορία της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης απέναντι στις σύγχρονες ταυτότητες προκαλεί, ως ένα βαθμό τις σύγχρονες αμυντικές(εθνικιστικές, φονταμενταλιστικές και άλλες)αναδιπλώσεις.
.Αργότερα καθώς η μητέρα δείχνει στο μωρό την ίδια την απεικόνιση στον καθρέπτη συχνά του λέει «έχεις τα μάτια του παππού ’’ ή ’είσαι φτυστός ο πατέρας σου». Κι αυτές είναι συμβολικές απαγγελίες πού εσωτερικεύονται κατά τη βρεφική ηλικία. Το μωρό δένεται με την εικόνα του μέσα από λέξεις και ονόματα. Λέει κατά κάποιο τρόπο στον εαυτό του «Να ποιος είμαι’’ μου το είπε η μητέρα μου».
Ετσι η προσωπική μας ταυτότητα εξαρτάται από το πώς προσλαμβάνουμε τα ονόματα ,τις λέξεις των γονέων μας –των σημαντικών για μας άλλων Η ταυτότητα μας όμως προϋποθέτει και μια ανα-γνώριση (ή καλύτερα παρα-γνώριση) του εαυτού μας :μέσω των άλλων ,δηλαδή μέσω μιας εικόνας.
Πάλι ας φανταστούμε ένα μωρό μπροστά σε ένα καθρέπτη. Εκεί αναγνωρίζει –ίσως για πρώτη φορά τον εαυτό του –αποκτά μια αίσθηση του εαυτού μέσω μιας ταύτισης με μια εικόνα, πού του δίνει την αίσθηση –η ψευδαίσθηση- πληρότητας, έλεγχου πάνω στο σώμα του.
Και όχι μόνο αυτό.Το βλέμμα του Άλλου του σημαντικού προσώπου της ζωής μας, μας ακολουθεί συνεχώς. Ας φαντασθούμε κάποιον πού οδηγεί με μεγάλη ταχύτητα . Ίσως ταυτίζεται με την εικόνα ενός οδηγού αγώνων ταχύτητας. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι :Για ποιόν ταυτίζεται; Ποιος θαθελε-ποιο φανταστικό βλέμμα να τον βλέπει; Το βλέμμα του πατέρας ίσως; Να πού μπορούμε να ανασκευάσουμε το αρχικό ερώτημα πού αφορά στις ταυτότητες; Όχι μόνο «ποιος είμαι;» Αλλά και «για ποιόν είμαι ;» δηλαδή ποιος με βλέπει, ή- καλύτερα- ποιος θαθελα να με δει.
-------------------------------
Και να ένα πρόβλημα πού αφορά τις σύγχρονες ταυτότητες :η παγκοσμιοποίηση, μοιάζει τυφλή; Η παγκοσμιοποίηση μας εγκαλεί–ναι-αλλά προς τα πού; Τι θέλει από μας αυτή η καινούρια μητέρά – ή μητριά-με το απροσδιόριστο ακόμα βλέμμα ;Νομίζω πώς Αυτή η αδιαφορία της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης απέναντι στις σύγχρονες ταυτότητες προκαλεί, ως ένα βαθμό τις σύγχρονες αμυντικές(εθνικιστικές, φονταμενταλιστικές και άλλες)αναδιπλώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου