Αποβολή μαθητών λόγω φερόμενης προσβολής καθηγήτριας στο facebook

Αποβολή μαθητών λόγω φερόμενης προσβολής καθηγήτριας στο facebook

Σύμφωνα με σχετική είδηση, η διοίκηση ενός σχολείου φέρεται να τιμώρησε με πενθήμερη αποβολή τους μαθητές για τους οποίους αναφέρεται πως ανάρτησαν στο facebook φωτογραφία καθηγήτριάς τους, συνοδευόμενη από εξυβριστικά σχόλια.

Είναι αυτονόητο ότι η νομοθεσία για την εξύβριση και την προστασία της ιδίας εικόνας αφορά και την ανάρτηση φωτογραφιών στο facebook χωρίς την τυχόν άδεια ή συγκατάθεση του προσώπου. Ωστόσο, το ενδιαφέρον σε αυτήν την υπόθεση είναι ότι η κύρωση φέρεται ότι επιβλήθηκε στους μαθητές από το σχολείο τους, δηλαδή από διοικητικό όργανο, το οποίο οφείλει να ελέγχει τους μαθητές ως πολίτες μόνο στο πεδίο εφαρμογής των αρμοδιοτήτων του, δηλαδή μόνο για τις σχολικές τους δραστηριότητες.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η φωτογραφία φέρεται ότι αφορά μια καθηγήτρια του σχολείου, αλλά η ελεγκτέα πράξη δεν αφορά κάποια σχολική δραστηριότητα, ούτε προφανώς και κάποια παράβαση πειθαρχίας για πράξεις που ανάγονται στην ιδιότητα των ατόμων ως μελών του σχολείου. Μια τέτοια παράβαση τάξης θα ήταν λ.χ. εάν η φωτογραφία ελήφθη και αναρτήθηκε κατά τη διάρκεια σχολικών δραστηριοτήτων (λ.χ. στο διάλειμμα, στο μάθημα, σε κάποια εκδρομή κλπ). Και πάλι όμως, η διαδικασία έρευνας του προφίλ των μαθητών εγείρει ζητήματα που σχετίζονται με την ιδιωτικότητά τους: με ποιες εγγυήσεις και, κυρίως, κάτω από ποιες περιστάσεις αντλήθηκε το υλικό από τα προφίλ των μαθητών και κινήθηκε εις βάρος τους η πειθαρχική διαδικασία; Εάν τα προφίλ ήταν απόρρητα, τηρήθηκαν οι διαδικασίες άρσης του απορρήτου; Εάν δεν ήταν απόρρητα, τι δουλειά έχει οποιοδήποτε δημόσιο όργανο να ψάχνει τις αναρτήσεις των πολιτών (έστω και ανηλίκων) που εν πολλοίς ανάγονται στην προσωπική τους ζωή;

Σε κάθε υπόθεση που κάποιος κρίνεται από κάποια Διοίκηση για όσα γράφει στο facebook ή σε άλλες Υπηρεσίες Κοινωνικής Δικτύωσης, θα πρέπει να ξεκινάμε από την εξής αφετηρία: ελευθερία της έκφρασης + ελευθερία της ιδιωτικής ζωής. Ακόμη κι όταν ένα προφίλ είναι δημόσιο - και πολύ περισσότερο όταν είναι "κλειστό"- κάθε εργαζόμενος, μαθητής, "διοικούμενος", οτιδήποτε, έχει το δικαίωμα να του αναγνωρίζεται ένας "χώρος" ελεύθερης κριτικής και δραστηριότητας που δεν θα πρέπει να αποτελεί αντικείμενο αξιολόγησής του. Ακόμη δηλαδή και να ξέρει η Διοίκηση τι κάνεις στον ελεύθερο χρόνο σου, ή σε ώρα υπηρεσίας, αλλά καλυπτόμενος από απόρρητο που αίρεται μόνο με δικαστικές εγγυήσεις, δεν πρέπει να το λαμβάνει υπόψη κατά την αξιολόγηση. Η ιδιωτική ζωή έτσι εκτείνεται και σε μια προστατευόμενη δημόσια σφαίρα, η οποία κι αυτή πρέπει να είναι απαραβίαστη για εργοδότες, διοικητές και κάθε μορφής εξουσία.

Επ' αυτού υπάρχουν πολλές και ενδιαφέρουσες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου:

α) Στην υπόθεση της κ. Vogt, η οποία έχασε τη θέση της επειδή ήταν δασκάλα - ψηφοφόρος του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε το 1995 την Γερμανία για παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η δασκάλα δεν είχε εκδηλώσει τις πολιτικές πεποιθήσεις της στο σχολείο, αλλά κρίθηκε ότι τα φρονήματά της απάδουν προς την ιδιότητα της εκπαιδευτικού στην (Δυτική τότε) Γερμανία (βλ. εδώ).

β) Στην υπόθεση της κ. Kudeshkina, μια δικαστής έχασε τη θέση της για όσα κατήγγειλε εναντίον της Δικαιοσύνης στα μέσα ενημέρωσης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αναγνώρισε το 2009 ότι η απόλυσή της συνιστούσε παραβίαση του δικαιώματος ελευθερίας της έκφρασης από την Ρωσία (βλ. εδώ). Υπάρχουν επίσης οι υποθέσεις των ελευθερομασώνων δικαστών της Ιταλίας που τους επιβλήθηκαν επιπλήξεις, ενώ δεν υπήρχε κάποια ρητή απαγόρευση για τους δικαστές στο ιταλικό δίκαιο σχετικά με την εγγραφή τους σε μασωνικές ενώσεις.

γ) Στην υπόθεση της κ. Copland, υπαλλήλου κρατικού εκπαιδευτηρίου, κρίθηκε ότι είχε δικαίωμα ιδιωτικότητας στις ιστοσελίδες που επισκεπτόταν από την υπολογιστή του γραφείου της. Το μέλος της διοίκησης που έλαβε γνώση της κίνησής της στο Διαδίκτυο παραβίασε λοιπόν το δικαίωμά της στην ιδιωτική ζωή, όπως έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο το 2007 (βλ. εδώ).

δ) Στην υπόθεση της κ. Ozpinar, οι έρευνες για το κατά πόσον φορούσε εκκεντρικό μακιγιάζ, προκλητικά ρούχα και είχε προσωπικές σχέσεις με δικηγόρους αποτέλεσε αντικείμενο παραβίασης του δικαιώματος στην ιδιωτικότητα της εν λόγω δικαστικού (2010, βλ. εδώ).

ε) Αλλά και οι "προσβλητικές" για τον στρατό απόψεις ενός εφέδρου που διατυπώθηκαν σε μια επιστολή προς τον λοχαγό του, και η καταδίκη του γι' αυτές από το στρατοδικείο, απασχόλησαν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που έκρινε ότι επρόκειτο για μια υπόθεση ελευθερίας της έκφρασης και καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίασή της (1997, βλ. εδώ).

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η Εξουσία ελέγχει τον "διοικούμενο", με τον οποίο έχει μια ειδική σχέση ελέγχου, από στοιχεία που εκδηλώνονται πέραν των καθηκόντων του για πειθαρχία, στο πεδίο εφαρμογής του πειθαρχικού δικαίου της ειδικής σχέσης. Υπάρχει μια γραμμή πέρα από την οποία ο υπάλληλος, ο δικαστής, ο έφεδρος, αλλά και ο μαθητής είναι ιδιώτες και σε αυτό το πεδίο δεν μπορεί να υπεισέρχεται κανένα ειδικό πειθαρχικό δίκαιο.