Τηλεοπτική Δημοκρατία ... Του Νίκου Δεμερτζή

Τηλεοπτική Δημοκρατία ... Του Νίκου Δεμερτζή

Αποσπασμα αρθρου του Νίκου Δεμερτζή που δημοσιευτηκε στο ΕΝΕΚΕΝ  ( τευχος 12)

Η ολοένα και μεγαλύτερη παρέμβαση της τηλεόρασης ως μέσου και ως θεσμού στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος, στον έλεγχο της ασκούμενης πολιτικής και την αντιπροσώπευση συλλογικών συμφερόντων, συνεπάγεται μια προϊούσα «μεσοποίηση» του Πολιτικού. 

Τουτέστιν, το Πολιτικό θεσμίζεται, μεταξύ άλλων, από, εντός και επί του μέσου: τηλεόραση. Η έκταση και το βάθος το φαινομένου αυτού ποικίλει από κοινωνία σε κοινωνία και εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες της εκάστοτε πολιτικής και δημοσιογραφικής κουλτούρας. Η δεσπόζουσα όμως τάση που παρατηρείται στις περισσότερες δυτικές (και όχι μόνο) χώρες είναι η αναδιάταξη των ορίων και του περιεχομένου της σχέσης Ιδιωτικού και Δημόσιου. Ενώ στο πλαίσιο της νεωτερικής αντίληψης του Πολιτικού το «δημόσιο» αφορούσε το κοινό συλλογικό κτήμα όλων το στο οποίο επιτρέπεται η πρόσβαση, η οποία διέπεται από κανονιστικές και ηθικές ρυθμίσεις (δημοσιότητα, έλεγχος, υπευθυνότητα), στο πλαίσιο της μετανεωτερικής κοινωνίας του ενημερω-διακεδαστικού θεάματος είναι το «ιδιωτικό» και το επιμέρους εκείνο που προβάλλεται και δημοσιοποιείται. Η αναδιάταξη έγκειται στο ότι η τήρηση του δικαιώματος της ιδιωτικότητας και του ατομικού απόρρητου υποχωρεί υπέρ μιας πανταχόθεν διεκδικούμενης «διαφάνειας», της αξίωσης του κοινού «να ξέρει την αλήθεια». Άνευ όρων και ορίων, το ιδιωτικό απόρρητο εκτίθεται στη δημοσιότητα, νοούμενης ως απλή ορατότητα. Έτσι, το «δημόσιο» εκκενώνεται από το κοινωνικό και δεσμευτικό του περιεχόμενο, υποκαθίσταται από και μεταστοιχειώνεται σε ένα ασυνάρτητο μωσαϊκό ατομικών υποπεριπτώσεων. Μετατρέπεται σε αθροιστική προέκταση του ιδιωτικού και υπακούει στην ανάγκη της απλής περιέργειας. Κατά συνέπεια, η μεν ιδιότητα του πολίτη φαίνεται να πραγματώνεται από την εθελούσια κατάλυση της ιδιωτικής του ζωής (βλ. π.χ. τα reality shows), η δε δραστηριότητα των πολιτικών καθορίζεται και περιστέλλεται από την έκθεσή τους στο τηλεοπτικό μέσο.Με την προϊούσα απαξίωση της ιδιωτικότητας και του προσωπικού απόρρητου, επιβάλλεται ένας ιδιότυπος ολοκληρωτισμός: το ιδιωτικό εισβάλλει και καταλαμβάνει το δημόσιο χώρο. Ενώ στην κλασσική νεωτερικότητα ο τρόπος πολιτικής κυριαρχίας στηριζόταν στο Πανοπτικό (με την έννοια της επιτηρητικής εισβολής του δημόσιου στον ιδιωτικό χώρο), στην ύστερη νεωτερικότητα το Συνοπτικό (Synopticon) αλλάζει τον τρόπο πολιτικής κυριαρχίας: είναι το ιδιωτικό (με την έννοια του ατομικού) που εισβάλλει στο δημόσιο χώρο. Όπως παραστατικά το έχει περιγράψει ο Postman, στην εποχή της κοινωνίας του θεάματος, ο «Μεγάλος Αδελφός» του Orwell αντικαθίσταται από το «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» του Huxley....''