Αποσπασμα :
….Για τους Αρχαίους το Όνειρο στέλνονταν από τους θεούς ή από δαίμονες. τότε παίρνουν την μορφή Εφιάλτη.Τα κακά πνεύματα επενέβαιναν στα εφιάλτες, με σκοπό να ανησυχήσουν και να βασανίσουν. Το «φάντασμα» ή ο δαίμονας ήταν κατά προσέγγιση τα ίδια με εκείνα που παρατηρούμε και στους σύγχρονους εφιάλτες: είχε άλλοτε τρομακτική και άλλοτε ερωτική μορφή και κάποτε ένα συνδυασμό και των δυο Αποκαλυπτόταν είτε ως ζώο είτε ως άνθρωπος (άντρας ή γυναίκα)και πολλές φορές με μια μορφή εν μέρει ανθρώπινη και ένα μέρει ζωική «Γνώρισα παλιά» - λέει ο Φιλοστρατος,- στη Λήμνο ,έναν νέο της ηλικίας μου, η μητέρα του οποίου, έλεγαν, ότι δεχόταν στην επίσκεψη ενός σάτυρου ( … φορούσε στην πλάτη του το δέρμα ενός μικρού ελαφιού» «Το φάντασμα ενός τράγου- γράφει ο Ιαμβλίχος- ορέχτηκε τη Σινονιδα. Ετσι αναγκάστηκαν να δραπετεύσουν στα λιβάδια του Ροδανού» Τα ερωτικά όνειρα ή εφιάλτες (incubus και succubae) αφθονούσαν και κατά τον Μεσαίωνα και – σύμφωνα με τον Wilhelm Heinrich Roscher- μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο τύπους σύμφωνα το φύλο του ερωτικού δαίμονα. Ετσι η γερμανική μεσαιωνική δεισιδαιμονία έκανε διάκριση μεταξύ του θηλυκού ερωτικού φαντάσματος (mare) και του αρσενικού(Mar) Υπάρχουν πάρα πολλές και, από μια πλευρά ιδιαίτερα ρομαντικές ιστορίες και θρύλοι ,σύμφωνα με τους οποίους οι ονειρευόμενοι ερωτεύονται το φάντασμα ο Roscher αναφέρει το παράδειγμα μιας γυναίκας που πρόβαλε με απόλυτη σοβαρότητα τον ισχυρισμό ότι εδώ και χίλια χρόνια ήταν σύζυγος του Διαβόλου , κοιμόταν μαζί του κάθε βράδυ και είχε κάνει μαζί του δεκαπέντε παιδιά. αλλά και πώς ο Σολομών Μαιμονίδης ,πού ασχολούνταν επί μακρόν με την Καμπάλα, έτυχε σε κάποιο Όνειρο του να απολαύσει τον καταδεχτικό εναγκαλισμό του αγγελικού δαίμονα Σεχίνα
Σήμερα, συχνά ,πιστεύεται ότι τα όνειρα οφείλονται απλώς σε σωματικά αιτία, όπως όταν ονειρευόμαστε πως περπατάμε στο χιόνι και ξυπνάμε με τα πόδια ξεσκεπασμένα όπως όταν κοιμήθηκε κανείς σε άβολη στάση ή έχει φάει πολύ πριν πέσει στο κρεβάτι. Για τους Αρχαίους τα φασόλια θεωρούνταν μια κύρια αίτια του εφιάλτη:θεωρούνταν. απαγορεύονταν αυστηρά στους Πυθαγόρειους. και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ότι «οι ψυχές των νεκρών », ενοικούσαν στα φασόλια. Ο Πορφυριος, παρατηρεί ότι οι δαίμονες που προκαλούν τους Εφιάλτες, εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της τροφής και εκεί κάνουν κάθε είδους σκανταλιά και διαβολιά:προκαλούν φούσκωμα και πολλά αέρια Ο Θεμισών της Λαοδίκειας,(σύγχρονος του Ιουλίου Καίσαρα,) είχε υιοθετήσει για τον Εφιάλτη τον όρο Πνιγαλίων (στραγγαλιστής) έκφραση που δείχνει πως θεωρούσε κύριο χαρακτηριστικό του εφιάλτη «τον πνιγμό ,την αίσθηση του στραγγαλισμού » Το θύμα ονειρεύεται ότι κάποιος κάθεται πάνω στο στήθος ,συνθλίβεται υπό την πίεση του βάρους του, αισθάνεται αδύναμο να κινηθεί, και να μιλήσει. Σύμφωνα με τον Παύλο τον Αιγινήτη, ο δαίμονας που κάθεται στο στήθος του πάσχοντα (και προσπαθεί να τον βιάσει),εξαφανίζεται από τη στιγμή που ο ονειρευόμενος θα αρπάξει τα δάχτυλα του, καταφέρει να ενώσει τα χέρια του ή να σφίξει τις γροθιές του. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι τα τρομακτικά όνειρα και οι εφιάλτες τελειώνουν συνήθως με ένα αιφνίδιο ξύπνημα, που συνοδεύεται από μεγάλη ψυχική αναστάτωση . Σε μια ιδιαίτερα δραματική περιγραφή του εφιάλτη, από τον Απουήλιο Λεύκιο, δυο μάγισσες βασανίζουν με αποκρουστικό τρόπο τον δύστυχο Αριστομένη την ώρα του ύπνου του :Έπειτα από ένα λουκούλλειο δείπνο, ο Αριστομένης πήγε για ύπνο μαζί με τον φίλο του Σωκράτη. Όμως, η πόρτα άνοιξε διάπλατα με έναν τρομερό κρότο ,το κρεβάτι αναποδογύρισε και ο κοιμούμενος Αριστομένης βρέθηκε από κάτω του .δυο γριές μάγισσες μπήκαν μέσα στο δωμάτιο και αφού τρύπησαν με ένα ξίφος τον Σωκράτη και του ρούφηξαν το αίμα στράφηκαν στον Αριστομένη πού τον είχε λούσει κρύος ιδρώτας. Τον έσυραν έξω από εκεί που ήταν (κάτω από το κρεβάτι) και «καβαλώντας με στο πρόσωπο άδειασαν πάνω μου τις κύστες τους και με έκαναν μούσκεμα με τα βρωμερά τους ουρά »
« Ονειρεύτηκε κάποιος ότι έχασε τη μύτη του και έτυχε να είναι αρωματοπώλης. Έχασε το κεφάλαιο του και σταμάτησε να πουλάει αρώματα, επειδή στο Όνειρο δεν είχε μύτη. Ο ίδιος άνθρωπος εν όσο δεν ήταν πλέον αρωματοπώλης ονειρεύτηκε ότι δεν είχε μύτη. Πιάστηκε να έχει διαπράξει πλαστογραφία και διώχθηκε από την πατρίδα του, επειδή ότι λείπει από το πρόσωπο το ατιμάζει , μια και το πρόσωπο απεικονίζει την αξιοπρέπεια και την υπόληψη. Κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας ο ίδιος άνθρωπος ονειρεύτηκε ότι δεν έχει μύτη και μετά από λίγο χρόνο πέθανε , επειδή τα κρανία των πεθαμένων δεν έχουν μύτη » Σε αυτού του τύπου την ερμηνεία των ονείρων και σε πολλές ανάλογες προβαίνουν Τα Ονειροκριτικά του Αρτεμίδωρου(2ος αιώνας μ.χ) το μόνο κείμενο που σώζεται, ακέραιο από μια φιλολογία, η οποία υπήρξε πληθωρική στην Αρχαιότητα (την Ονειροκριτική ) Το έργο του Αρτεμίδωρου προσφέρει ένα θησαυρό πληροφοριών γα την καθημερινή ζωή, την οικονομία, τα κοινωνικά προβλήματα τη νοοτροπία αλλά και τις βαθύτερες ανησυχίες του καθημερινού ανθρώπου.Για παράδειγμα χάρη στον Αρτεμίδωρο αντιλαμβανόμαστε ότι η γνωστή από την βυζαντινή εποχή αναπαράσταση της ψυχής ως βρέφους απηχεί μια αντίληψη για την ομοιότητα μεταξύ των δυο που είχε επισημάνει κατά την ύστερη αρχαιότητα και που ο Αρτεμίδωρος εντοπίζει στην εξής αναλογία (βιβλίο 1,κεφάλαιο 14) «όπως ακριβώς τα βρέφος απαλλάσσεται από το σώμα που ο περιβάλλει ετσι και η ψυχή»
. .....……
Σήμερα, συχνά ,πιστεύεται ότι τα όνειρα οφείλονται απλώς σε σωματικά αιτία, όπως όταν ονειρευόμαστε πως περπατάμε στο χιόνι και ξυπνάμε με τα πόδια ξεσκεπασμένα όπως όταν κοιμήθηκε κανείς σε άβολη στάση ή έχει φάει πολύ πριν πέσει στο κρεβάτι. Για τους Αρχαίους τα φασόλια θεωρούνταν μια κύρια αίτια του εφιάλτη:θεωρούνταν. απαγορεύονταν αυστηρά στους Πυθαγόρειους. και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ότι «οι ψυχές των νεκρών », ενοικούσαν στα φασόλια. Ο Πορφυριος, παρατηρεί ότι οι δαίμονες που προκαλούν τους Εφιάλτες, εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω της τροφής και εκεί κάνουν κάθε είδους σκανταλιά και διαβολιά:προκαλούν φούσκωμα και πολλά αέρια Ο Θεμισών της Λαοδίκειας,(σύγχρονος του Ιουλίου Καίσαρα,) είχε υιοθετήσει για τον Εφιάλτη τον όρο Πνιγαλίων (στραγγαλιστής) έκφραση που δείχνει πως θεωρούσε κύριο χαρακτηριστικό του εφιάλτη «τον πνιγμό ,την αίσθηση του στραγγαλισμού » Το θύμα ονειρεύεται ότι κάποιος κάθεται πάνω στο στήθος ,συνθλίβεται υπό την πίεση του βάρους του, αισθάνεται αδύναμο να κινηθεί, και να μιλήσει. Σύμφωνα με τον Παύλο τον Αιγινήτη, ο δαίμονας που κάθεται στο στήθος του πάσχοντα (και προσπαθεί να τον βιάσει),εξαφανίζεται από τη στιγμή που ο ονειρευόμενος θα αρπάξει τα δάχτυλα του, καταφέρει να ενώσει τα χέρια του ή να σφίξει τις γροθιές του. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι τα τρομακτικά όνειρα και οι εφιάλτες τελειώνουν συνήθως με ένα αιφνίδιο ξύπνημα, που συνοδεύεται από μεγάλη ψυχική αναστάτωση . Σε μια ιδιαίτερα δραματική περιγραφή του εφιάλτη, από τον Απουήλιο Λεύκιο, δυο μάγισσες βασανίζουν με αποκρουστικό τρόπο τον δύστυχο Αριστομένη την ώρα του ύπνου του :Έπειτα από ένα λουκούλλειο δείπνο, ο Αριστομένης πήγε για ύπνο μαζί με τον φίλο του Σωκράτη. Όμως, η πόρτα άνοιξε διάπλατα με έναν τρομερό κρότο ,το κρεβάτι αναποδογύρισε και ο κοιμούμενος Αριστομένης βρέθηκε από κάτω του .δυο γριές μάγισσες μπήκαν μέσα στο δωμάτιο και αφού τρύπησαν με ένα ξίφος τον Σωκράτη και του ρούφηξαν το αίμα στράφηκαν στον Αριστομένη πού τον είχε λούσει κρύος ιδρώτας. Τον έσυραν έξω από εκεί που ήταν (κάτω από το κρεβάτι) και «καβαλώντας με στο πρόσωπο άδειασαν πάνω μου τις κύστες τους και με έκαναν μούσκεμα με τα βρωμερά τους ουρά »
« Ονειρεύτηκε κάποιος ότι έχασε τη μύτη του και έτυχε να είναι αρωματοπώλης. Έχασε το κεφάλαιο του και σταμάτησε να πουλάει αρώματα, επειδή στο Όνειρο δεν είχε μύτη. Ο ίδιος άνθρωπος εν όσο δεν ήταν πλέον αρωματοπώλης ονειρεύτηκε ότι δεν είχε μύτη. Πιάστηκε να έχει διαπράξει πλαστογραφία και διώχθηκε από την πατρίδα του, επειδή ότι λείπει από το πρόσωπο το ατιμάζει , μια και το πρόσωπο απεικονίζει την αξιοπρέπεια και την υπόληψη. Κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας ο ίδιος άνθρωπος ονειρεύτηκε ότι δεν έχει μύτη και μετά από λίγο χρόνο πέθανε , επειδή τα κρανία των πεθαμένων δεν έχουν μύτη » Σε αυτού του τύπου την ερμηνεία των ονείρων και σε πολλές ανάλογες προβαίνουν Τα Ονειροκριτικά του Αρτεμίδωρου(2ος αιώνας μ.χ) το μόνο κείμενο που σώζεται, ακέραιο από μια φιλολογία, η οποία υπήρξε πληθωρική στην Αρχαιότητα (την Ονειροκριτική ) Το έργο του Αρτεμίδωρου προσφέρει ένα θησαυρό πληροφοριών γα την καθημερινή ζωή, την οικονομία, τα κοινωνικά προβλήματα τη νοοτροπία αλλά και τις βαθύτερες ανησυχίες του καθημερινού ανθρώπου.Για παράδειγμα χάρη στον Αρτεμίδωρο αντιλαμβανόμαστε ότι η γνωστή από την βυζαντινή εποχή αναπαράσταση της ψυχής ως βρέφους απηχεί μια αντίληψη για την ομοιότητα μεταξύ των δυο που είχε επισημάνει κατά την ύστερη αρχαιότητα και που ο Αρτεμίδωρος εντοπίζει στην εξής αναλογία (βιβλίο 1,κεφάλαιο 14) «όπως ακριβώς τα βρέφος απαλλάσσεται από το σώμα που ο περιβάλλει ετσι και η ψυχή»
. .....……
Δημοσιευτηκε στο Επιστημη και κοινωνια τευχ 17-18
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου