Παροντισμος ,μνήμη ,παρελθόν

 Παροντισμος και παρελθόν : Ο Τραβερσο για τις νέες υποκειμενικές γραφές της ιστορίας 

Ένζο Τραβέρσο

Ιδιότυπα παρελθόντα

Το «εγώ» στη γραφή της ιστορίας

Μετάφραση Νίκος Κούρκουλος

ΕΚΔΟΣΕΙΣ. του ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ

182 

ο νεοφιλελευθερισμός είναι αδιάφορος για τη γραφή της ιστορίας:

 ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο να «ορθολογικοποιήσει» τον προϋπολογισμό των πανεπιστημίων και, ιδιαίτερα, των τμημάτων ανθρωπιστικώναα σπουδών. 

Σε αντίθεση με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του. 20ού αιώνα, 

δεν βασανίζεται από την επιθυμία να κυριαρχήσει το παρελθόν. 

Δεν προσπαθεί να χειραγωγήσει την ιστορία ή να επιβάλει μια επίσημη εκδοχή του παρελθόντος)

 Απεναντίας, διόλου δεν ενοχλείται από τις μνημονι κές τελετές, και αρέσει στο ατομιστικό του ήθος να διαθέτει μια ενάρετη πρόσοψη, εγκωμιάζοντας παντού τα δικαιώματα του ανθρώπου.

Από την άλλη, ο παροντισμός 

ευνοεί την απόσυρση των ερευνητών στη σφαίρα του ενδόμυχου:

 η ατροφία της ουτοπικής φαντασίας γεννάει ένα μελαγχολικό βλέμμα που στρέφεται προς ένα ασυνεχές παρελθόν.

 Η πολιτική κατέχει εκεί δευτερεύουσα θέση: 

δεν απορρίπτεται αλλά παρατηρείται από απόσταση, συχνά με δυσπιστία, 

σαν μορφή στράτευσης (όχι απαραίτητα τύφλω σης) που ανήκει σε μια παρωχημένη εποχή. 

Η οικογένεια αντικαθιστά την κοινωνία σαν προνομιακός τόπος της μνήμης και της ιστορικής έρευνας, μια σφαίρα κατοικημένη από φαντάσματα ή βρικόλακες, που παίρνει μορφή ανάμεσα στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού, στις φωτογραφίες, τα γράμματα, τα δελτία ταυτότητας που ξεθάβονται από συρτάρια και παλιά κουτιά από χαρτόνι. 

2ο Αυτό μας επιστρέφει στις φωτογραφίες των παππούδων, που τους λάτρεψε αλλά δεν τους γνώρισε ποτέ το παιδί που έγινε ιστορικός, και στο πορτρέτο του νεαρού ένστολου φαλαγγίτη, κρεμασμένο στον τοίχο του σκονισμένου σαλονιού, σ' ένα άδειο πια οικογενειακό σπίτι.

 Ξαναβρίσκουμε έτσι την «πολιτισμική κληρονομιά» με την κυριολεκτική έννοια της λέ ξης, την έννοια μιας περιουσίας που κληρονόμησε κάποιος από.

τους προγόνους του. 

183 

Αυτό το φαινόμενο δεν απορρέει άμεσα από τη νεοφιλελεύθερη λογική ή από τις αξίες της, είναι όμως καρπός της παροντιστικής αντίληψης του παρελθόντος. 

Οι νέες υποκειμενιστικές γραφές της ιστορίας αντιστοιχούν. στην εποχή του σέλφι, ως αυτοπροσωπογραφίας και ως μορφής επικοινωνίας που, παρότι εντελώς εγωκεντρική, παίρνει καθολικό χαραχτήρα μέσα από τις πραγμοποιημένες διαδικασίες της ορατότητας και της κατανάλωσης. 

Μερικοί ερευνητές διακρίνουν μάλιστα εδώ μια «τεχνολογία του εαυτού» που εσωτερικεύει τη νεοτερική διακυβέρνηση με τη γενικευμένη, «ποιμαντική» επιτήρησή της. 21 

Στη Λετισιά, ο Ζαμπλονκά αναλύει τα μηνύματα που δημοσίευσε η ηρωίδα του στο φέισμπουκ και βλέπει εκεί την αντανάκλαση του κοινωνικού της κόσμου, της κουλτούρας της και της γενιάς της, την έκφραση ενός «εγώ» που υποδεικνύει στην πραγματικότητα ένα «εμείς», αφού η Λετισιά, γράφει παραφράζοντας τον Σαρτρ στην κατακλείδα των Λέξεων, 

«είναι μια κόρη του 21ου αιώνα, καμωμένη από όλους τους ανθρώπους, άντρες και γυναίκες, κορίτσια κι αγόρια, που αξίζει όσο όλοι και που είναι ίση με τον οποιονδήποτε»

. Είναι σωστό, και το έργο του είναι μια εξαίρετη απόδειξη της θέσης του Μαρξ σύμφωνα με την οποία το άτομο δεν είναι ένα υποκείμενο που υπάρχει πριν από, και καθορίζει, την κοινωνία, αλλά είναι μάλλον προϊόν κοινωνικών σχέσεων – μια θέση στην οποία επανέρχεται ο Σαρτρ στον πρόλογο του βιβλίου του για τον Φλομπέρ, Ο ανόητος της οικογένειας.

21. Kimberly Hall, «Selfies and Self-Writing: Cue Card Confessions as Social Media Technologies of the Self», Television & New Media, τόμ. 17, τχ. 3, 2016, σελ. 228-242. Βλ. Michel Foucault, «Les techniques de sois, oro Dits et écrits (1954-1988), τόμ. 4, 1980-1988, Παρίσι, Gallimard, «Bibliothèque des sciences 2. 1994, σελ. 783-813.

Jablonka, Laetitia, Παρίσι, Seuil, «La librairie du XXIe siècles, 2016, 7 (ελλ. μτφ. Χαρά Σκιαδέλλη, Λετισιά ή το τέλος των ανδρών, Πόλις. παραπέμπει στο Jean-Paul Sartre, Les mots, Παρίσι, Gallimard, 1964, (ελλ. μτα. Ειρήνη Τσολακέλλη, Οι λέξεις, Άγρα, 2008).

2011] και William Goetzmann, Money Changes Everything: How Fi- de 2016 Photography, Narrative, and Postme Απριτζ (Μασ.), Harvard University Press, 1997.