«Η μπόχα της Τέχνης» ήταν ο τίτλος γνωστής φυλλάδας με αφορμή τις αποκαλύψεις για κακοποιητικές συμπεριφορές στον χώρο του θεάτρου. Η Τέχνη, εξάλλου, στο συλλογικό φαντασιακό θεωρείτο διαχρονικά χώρος ασυδοσίας και ελευθεριότητας και ενώ τα πρόσφατα γεγονότα θα μπορούσαν να μεταβάλουν κατεστημένες συμπεριφορές και νοοτροπίες, πολύ φοβάμαι θα γίνουν αφορμή για περαιτέρω παγίωση του κοινωνικού και πολιτικού συντηρητισμού.
Εν πολλοίς, στην Τέχνη, αλλά και σε όσα επαγγέλματα ή λειτουργήματα τίθενται «εκτός κανονικότητας» και εντός δημοσιότητας, πλέκεται ένα τριπλό σύστημα εξουσίας: οι κλασικές εργοδοτικές σχέσεις, η σχέση αυθεντίας και μαθητευόμενου/ης και οι σεξιστικές επιβιώσεις και πρακτικές.
Οι συνθήκες εργασίας κινούνται στο αρχαϊκό πλαίσιο «μάστορα» και «κάλφα». Ο «έμπειρος», λόγω της αυθεντίας του, έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου στον αρχάριο/α, επιβάλλοντας εσωτερικευμένες –και εν πολλοίς αποδεκτές και από τα δύο μέρη- τελετές υποχρεωτικής μύησης, μέχρι οι αδαείς να αναδειχθούν σε «μάστορες». Παράλληλα, πρόκειται για σκληρά εργαζομένους και εργαζόμενες σε καθεστώς μόνιμης ανασφάλειας, ανεργίας και οικονομικής δυσπραγίας. Η πρόσληψη της γυναίκας ή και του gay/ νεαρού άνδρα ως αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης ενισχύει τις ήδη υφιστάμενες εκμεταλλευτικές σχέσεις. Τέλος, δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε την επιπλέον ασκούμενη πίεση και τους συνεπακόλουθους εκβιασμούς και πειθαναγκασμούς σε αυτούς τους χώρους, εφόσον η προβολή, η επιτυχία και η αναγνωρισιμότητα συνιστούν παράγοντες επαγγελματικής επιβίωσης.
Η πανδημία εμπέδωσε την εικόνα των καλλιτεχνών ως εργαζομένων, όπως ανέδειξε και το αυθόρμητο κίνημα Support Art Workers. Ο καλλιτεχνικός χώρος, από τους πλέον πληττόμενους από την πανδημία κι ενώ αντιμετώπισε την αδιαφορία αλλά και την περιφρόνηση της αρμόδιας υπουργού, τώρα κινδυνεύει να απαξιωθεί παντελώς και αυτή τη φορά με ηθικολογικού τύπου επιχειρήματα. Όσο και αν εξοργιζόμαστε από όσα αποκαλύπτονται, επιβάλλεται η στήριξη του κλάδου. Τα θέματα που θίγονται και που κατά περιόδους καταγγέλλονται –παρενοχλήσεις, κακοποιητικές συμπεριφορές, μη καταβολή δεδουλευμένων, απλήρωτες πρόβες, υπέρβαση ωραρίων- αποτελούν τον στενό πυρήνα κάθε εργατικής διεκδίκησης. Είναι δικαιώματα τα οποία ο ίδιος ο κλάδος και έχει παλιότερα και τώρα πρέπει εκ νέου να διεκδικήσει. Η πρωτοβουλία του ΣΕΗ για σύσταση Πειθαρχικού και σχετικής Ομάδας Εργασίας είναι στη σωστή κατεύθυνση. Από την άλλη πλευρά, η παρούσα κυβέρνηση κάθε άλλο παρά προστατεύει τον κόσμο της εργασίας, για να το πω κομψά, δεν είναι καν στις προτεραιότητες της η προστασία ούτε του εργαζομένου ούτε της μικρής επιχειρηματικότητας.
Ένα δεύτερο αναδυόμενο ζήτημα αφορά στη διαχείριση των καταγγελιών από τα ΜΜΕ. Οι γνωστές εκπομπές που κινούνται μεταξύ κουτσομπολιού και κιτρινισμού και κατά περιόδους έχουν ποδοπατήσει κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας θα αναλάβουν την κάθαρση του χώρου; Εκπομπές και έντυπα που για δεκαετίες έχουν ειρωνευθεί κάθε γυναικεία διεκδίκηση, απαξιώσει το φεμινισμό, αντιμετωπίσει τη γυναίκα ως αντικείμενο ή τεκνοποιητική μηχανή, πέρα από στιγμιαία και ηδονοβλεπτική τέρψη του κοινού, δεν μπορούν να προσφέρουν οτιδήποτε παραπάνω. Εάν υπήρχε το παραμικρό ενδιαφέρον για τη θέση της γυναίκας και τις συνθήκες εργασίας της όλα αυτά τα χρόνια θα είχαν φροντίσει να μην προβάλλεται η γυναίκα αποκλειστικά ως όμορφη νεανική παρουσία και στη συνέχεια ως μητέρα και νοικοκυρά. Βεβαίως, κάθε φωνή υποστήριξης είναι απαραίτητη και καμία δεν περισσεύει , αλλά ο πρόσκαιρος εχθρός του εχθρού μας δεν γίνεται ποτέ φίλος.
Τέλος, είναι απόλυτα υποκριτικό από μια κυβέρνηση που κατάργησε επί της ουσίας τη Γ.Γ. Ισότητας για να την αντικαταστήσει από υφυπουργείο Δημογραφικής Πολιτικής και Οικογένειας και που προωθεί ένα σαφώς οπισθοδρομικό νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια και με υπεύθυνο υπουργό Δικαιοσύνης τον Τσιάρα με τις γνωστές δηλώσεις, να εκφράζει συμπαράσταση στις καταγγέλλουσες. Το ατομικό αναδεικνύεται ακριβώς για να υποτιμηθεί το κοινωνικό.
Είναι προφανές ότι όριο στην καλλιτεχνική δημιουργία δεν μπορεί να τεθεί, ούτε στις διαδικασίες της. Επιβάλλεται, όμως, ο κόσμος της Τέχνης να θέσει κανόνες που θα προστατεύουν την συλλογική και ατομική αξιοπρέπειά του και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του. Η ατομική προβολή και δημοσιότητα τελικά δεν προστατεύει από όλα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου