Μεγάλη κοινωνική δυσαρέσκεια - αλλά πού θα στραφεί;
αποσπασμα
απο το έργο του Μαρξ "Οι ταξικοί αγώνες στη Γαλλία",
Ενώ η επανάσταση του 1789 άρχισε με την αποτίναξη των φεουδαρχικών βαρών
από τους αγρότες, η επανάσταση του 1848, για να μη βάλει σε κίνδυνο
το κεφάλαιο και για να εξασφαλίσει τη λειτουργία του κρατικού
μηχανισμού του, εμφανίστηκε στον αγροτικό πληθυσμό με την επιβολή ενός νέου φόρου. […] Η προσωρινή κυβέρνηση επέβαλε ένα πρόσθετο φόρο από 45 λεπτά σε κάθε φράγκο πάνω στους τέσσερις άμεσους φόρους [...] ο φόρος αυτός χτύπησε πριν απ’ όλα την αγροτική τάξη, δηλαδή την πλειοψηφία του γαλλικού λαού.
Οι αγρότες έπρεπε να πληρώσουν τα έξοδα της επανάστασης του Φλεβάρη,
και σ’ αυτούς η αντεπανάσταση βρήκε το κυριότερο υλικό της. Ο φόρος
των 45 λεπτών ήταν για τον Γάλλο αγρότη ζήτημα ζωής ή θανάτου, και ο
αγρότης το μετέτρεψε σε ζήτημα ζωής ή θανάτου για τη δημοκρατία. Από
τη στιγμή αυτή η δημοκρατία για τον Γάλλο αγρότη ήταν ο φόρος των 45
λεπτών και στο παρισινό προλεταριάτο έβλεπε ο αγρότης τον άσωτο που καλοπερνούσε με δικά του έξοδα
...
Η 10η του Δεκέμβρη 1848 [εκλογή του Λουδοβίκου Βοναπάρτη στο προεδρικό
αξίωμα] ήταν η μέρα της αγροτικής εξέγερσης. Μόνο απ’ τη μέρα αυτή
χρονολογείται ο Φλεβάρης των Γάλλων αγροτών. [...] Η δημοκρατία είχε
αναγγείλει την παρουσία της στην τάξη αυτή με το φοροεισπράκτορα κι
εκείνη αναγγέλθηκε στη δημοκρατία με τον αυτοκράτορα. Ο Ναπολέων
ήταν ο μόνος άνθρωπος που είχε αντιπροσωπεύσει εξαντλητικά τα συμφέροντα
και τη φαντασία της νέας τάξης των αγροτών που είχε δημιουργηθεί στα
1789. Η αγροτιά, γράφοντας το όνομα του Ναπολέοντα στην προμετωπίδα
της δημοκρατίας, κήρυττε […] την επιβολή των ταξικών συμφερόντων της. Ο Ναπολέων δεν ήταν για τους αγρότες ένα πρόσωπο, αλλά ένα πρόγραμμα. […] Όχι άλλοι φόροι, κάτω οι πλούσιοι, κάτω η δημοκρατία, ζήτω ο αυτοκράτορας!
Πίσω απ’ τον αυτοκράτορα κρυβόταν ο πόλεμος των χωρικών. Η δημοκρατία
που καταψήφισαν ήταν η δημοκρατία των πλουσίων […] Για τη μικροαστική
τάξη ο Ναπολέων σήμαινε την κυριαρχία του οφειλέτη πάνω στον πιστωτή.
...
Η εργατική τάξη ήταν αρκετά αποδυναμωμένη πολιτικά μετά την ήττα του
Ιούνη του 1848, δεν συγκροτούσε κοινωνική δύναμη σε επαναστατική
κατεύθυνση, για να αποτελέσει πόλο ταξικής συμμαχίας με τους μικροαστούς
αγρότες. Άλλωστε, το προλεταριάτο ψήφισε μαζί με τη
μικροαστική αγροτική τάξη Λουδοβίκο Βοναπάρτη, καθώς «η εκλογή του
Ναπολέοντα σήμαινε […] την αποπομπή του αστικού δημοκρατισμού, την
ακύρωση της νίκης του Ιούνη », την ήττα, τελικά, της πλουτοκρατικής
δημοκρατίας των φόρων.
...
Η περαιτέρω αποδυνάμωση της εργατικής τάξης ως επαναστατικής κοινωνικής
δύναμης ήρθε με την «κατάργηση του γενικού εκλογικού δικαιώματος» με
τον εκλογικό νόμο της 31 του Μάη του 1850 που «ήταν το coup d’ etat
[πραξικόπημα] της αστικής τάξης»
...
Μόνο που ο εκλογικός νόμος της 31 του Μάη 1850, το απόκλειε [το
προλεταριάτο] από κάθε συμμετοχή στην πολιτική εξουσία. Το ξέκοβε από
αυτό το ίδιο το πεδίο της μάχης. Ξανάριχνε τους εργάτες πίσω στην
κατάσταση του παρία που βρίσκονταν πριν από την επανάσταση του Φλεβάρη .
Οι εργάτες έτσι «απόδειξαν πως η ήττα του Ιούνη 1848 τους είχε κάνει
για χρόνια ανίκανους για πάλη και πως η ιστορική πορεία θα πρέπει να
συνεχίσει το δρόμο της περνώντας πρώτα-πρώτα πάνω από τα κεφάλια τους»
Οι Γάλλοι αγρότες, εντούτοις, όχι μόνο ψήφισαν μαζικά στις 10 Δεκέμβρη
1848 τον Λουδοβίκο Βοναπάρτη αλλά και τον στήριξαν εξίσου μαζικά στο
πραξικόπημά του στις 2 Δεκέμβρη 1851, νομιμοποιώντας τον ανοικτά και με
την ψήφο τους. Γράφει ο Μαρξ: «Η ιστορία τους κρατούσε από τον λόγο
της και η πλειοψηφία ήταν σε τέτοιο βαθμό δεσμευμένη από τις αυταπάτες της που ίσα - ίσα στους πιο κόκκινους νομούς ο αγροτικός κόσμος ψήφισε ανοικτά το Βοναπάρτη»
...
Νομίζουμε ότι η λέξη-κλειδί εδώ είναι «αυταπάτες»: ο Λουδοβίκος
Βοναπάρτης σαν πρόγραμμα αυταπατών των μικροαστών αγροτών, για ένα
καθεστώς και κράτος ενάντια στους κρατικούς φόρους, ενάντια στη
δημοκρατία των πλουσίων-πιστωτών.
...
Λόγω της οικονομικής απομόνωσής της (που προκαλεί επίσης και το
“μικροαστικό ατομικισμό”) και λόγω της οικονομικής συγγένειας και συνάμα
αντίθεσης προς την αστική τάξη και το προλεταριάτο, η μικροαστική
τάξη πιστεύει στη φενάκη του υπερταξικού ουδέτερου κράτους. Προσμένει
ότι το ουδέτερο κράτος θα της φέρει το εξ ουρανού μάννα, δηλαδή ότι θα
βάλει τέλος στην κατάντιά της. Στην ακραία περίπτωση, οδηγείται συχνά
σε μια “λατρεία του κράτους”. Τότε, η μικροαστική τάξη ταυτίζεται με το κράτος.
...
Οι μικροαστοί αποτελούν συχνά μια τάξη-στήριγμα του κράτους». Ιδίως
ποιου κράτους; «Η συμμαχία τους με την αστική τάξη δεν είναι άμεση,
αλλά πραγματοποιείται χάρη στην υποστήριξη εκείνων των μορφών κράτους
που η μικροαστική τάξη θεωρεί αντίθετες προς τα συμφέροντα της αστικής
τάξης και πρόσφορες στα δικά της» . Μια τέτοια μορφή κράτους της
οποίας αποτέλεσαν ιστορικά τάξη-στήριγμα οι μικροαστοί αγρότες
αποτελούσε το βοναπαρτικό κράτος εκτάκτου ανάγκης. «Ο εκλεκτός των
αγροτών δεν είναι ο Βοναπάρτης που υποτασσόταν στο αστικό κοινοβούλιο,
μα ο Βοναπάρτης που διάλυσε το αστικό κοινοβούλιο»
...
η εξωκοινοβουλευτική μάζα της αστικής τάξης […] καλούσε τον
Βοναπάρτη να καταπιέσει, να εκμηδενίσει το τμήμα της που μιλούσε και
έγραφε, τους πολιτικούς της και τους συγγραφείς της, το ρητορικό της
βήμα και τον τύπο της, έτσι που να μπορεί γεμάτη εμπιστοσύνη, κάτω από
την προστασία μιας ισχυρής και απολυταρχικής κυβέρνησης να ασχολείται
με τις ιδιωτικές της υποθέσεις.
...
Σε αυτές τις συνθήκες «οι ρήτορες και οι γραφιάδες της αστικής τάξης,
το βήμα της και ο τύπος, με λίγα λόγια, οι ιδεολόγοι της αστικής
τάξης καθώς και η ίδια η αστική τάξη, οι αντιπρόσωποι και οι
αντιπροσωπευόμενοι, στέκονταν σαν ξένοι μεταξύ τους και δεν καταλάβαιναν
ο ένας τον άλλο».
...
«Στην πραγματικότητα η αυτοκρατορία ήταν η μόνη δυνατή μορφή
διακυβέρνησης σε μια εποχή που η αστική τάξη είχε χάσει πια την
ικανότητα να κυβερνά το έθνος και η εργατική τάξη δεν είχε ακόμα
αποκτήσει αυτή την ικανότητα»
των Γιώργου Οικονομάκη και Φίλιππου Μπούρα
1. Εισαγωγή
Ο ταξικός χαρακτηρισμός της μικροαστικής τάξης είναι πραγματικά η λυδία λίθος της μαρξιστικής θεωρίας για τις τάξεις
Πουλαντζάς 2006: 259
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου