Η θρησκεία του στιλέτου΄/ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ(ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ")

Η θρησκεία του στιλέτου

04/09/2011

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ(ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ "ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ") 

Michel Onfray, Η θρησκεία του στιλέτου: Εγκώμιον Σαρλότ Κορνταί, μετάφραση  Σαπφώ Διαμάντη, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2011, ISBN 978-960-256-700-5.

Εγκώμιο στη δολοφόνο του Μαρά

Η ζωή της Σαρλότ Κορνταί στο γενικότερο πλαίσιο της Γαλλικής Επανάστασης

Της Μαγδαληνής Tσεβρένη

πηγή: Καθημερινή, 4-9-2011

«Ας παραιτηθούμε λοιπόν από γενναιοδωρία από προνόμια τα οποία θα βρισκόμασταν μια μέρα υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουμε από αναγκαιότητα»

Κάποτε, ο Γοργίας, ένας σπουδαίος σοφιστής και ρήτορας του 5ου αι. π. Χ., αφιέρωσε στην ωραία Ελένη ένα σύντομο κείμενο. Εκεί, εκθέτει μια διαφορετική ερμηνεία για τις αιτίες που κατηύθυναν τις πράξεις της, εξαιτίας των οποίων ξεκίνησε ο πόλεμος της Τροίας. Στο εγκώμιο της Ελένης, ο ρήτορας υποστηρίζει κάτι που ώς τότε κανείς δεν θα τολμούσε να σκεφτεί: αυτή η γυναίκα δεν είναι υπεύθυνη για τον πόλεμο. Αν μη τι άλλο, αποτελεί κι αυτή ένα από τα θύματά του.

Το κείμενο του Μισέλ Ονφρέ «Η θρησκεία του στιλέτου» είναι ένα διαφορετικό, σύγχρονο εγκώμιο, το οποίο μας προσφέρει το εκθειαστικό πορτρέτο μιας άλλης γυναίκας, που με ρομαντισμό νόμισε ότι μπορεί να πάρει την ιστορία στα χέρια της. Αναφέρεται στη Σαρλότ Κορνταί, τη δολοφόνο του επαναστάτη Ζαν-Πωλ Μαρά, για την οποία ο μαρκήσιος Nτε Σαντ γράφει: «Η βάρβαρη δολοφόνος του Μαρά, όμοια με εκείνα τα μικτά πλάσματα στα οποία δεν μπορεί να αποδοθεί κανένα φύλο, που ξερνά η κόλαση προς απελπισία και των δύο, δεν ανήκει άμεσα σε κανένα. Παραμορφώστε τα χαρακτηριστικά αυτού του τέρατος, ή τουλάχιστον μην το εκθέτετε στα αγανακτισμένα μας μάτια».

Ο Μισέλ Ονφρέ εντάσσει την προσωπογραφία της ηρωίδας του στο γενικότερο πλαίσιο της Γαλλικής Επανάστασης. Επιμένει στην ωμή περιγραφή των βιαιοτήτων, της τρομοκρατίας και των καθημερινών βιαιοπραγιών εκείνης της περιόδου, ενώ φαίνεται να υποστηρίζει με θέρμη το γεγονός ότι πρόκειται για μια ιστορική στιγμή «αχαλίνωτης μνησικακίας», ότι παρά τα θετικά αποτελέσματα της Επανάστασης και τη μεγαλοπρέπειά της, οι ακρότητες, το μίσος, οι σφαγές, ακόμα και ο κανιβαλισμός δεν υποδεικνύουν ένα λαό που ξεκάθαρα απαιτεί «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη», αλλά ένα πλήθος που, διψασμένο για αίμα, αφήνει «τον θάνατο να κάνει κουμάντο στην πολιτική».

Με το παιγνιώδες ύφος του και ένα πρωτότυπο, προσωπικό αφηγηματικό στυλ, με τη συντροφιά του φιλοσόφου Νίτσε και του ιστορικού Μισελέ, ο Μισέλ Ονφρέ πλέκει το εγκώμιο της Σαρλότ Κορνταί, που απαγχονίστηκε σε ηλικία είκοσι τεσσάρων χρόνων επειδή πίστευε πως με την πράξη της θα εμπνεύσει κι άλλους να φερθούν ανάλογα και πως με την αυτοθυσία θα ξεφορτωθούν τους τυράννους, θα απαλλαγούν από το χάος και τη βία. «Θα πρέπει τουλάχιστον να εγκαθιδρυθεί η ειρήνη, και η διακυβέρνηση θα έρθει με κάποιον τρόπο», σημειώνει κάπου η Κορνταί, ενώ ελπίζει ότι η δημοκρατία, η ελευθερία και η ηθική θα θριαμβεύσουν.

Η ζωή της Κορνταί ξεδιπλώνεται ταυτόχρονα με τη ζωή του Μαρά. Σ’ αυτό το κείμενο των παράλληλων βίων μιας άλλης εποχής, ο συγγραφέας επιθυμεί να προστατεύσει και να εξυμνήσει κάθε μορφή αντίστασης ενάντια σε οποιαδήποτε πολιτική καταπίεση. Για τον λόγο αυτό, μετουσιώνει τη Σαρλότ Κορνταί στην απόλυτη αρετή και τον Ζαν-Πωλ Μαρά στο προσωπείο της μέγιστης πολιτικής διαφθοράς. Με αυτήν την παραστατική μεταφορά, που στο τέλος του κειμένου αποκαλύπτεται χωρίς ενδοιασμούς, η γλαφυρή και λεπτομερής αναπαράσταση μιας μικρής και ασήμαντης στιγμής της ιστορίας ανάγεται αλληγορικά σε ένα σύγχρονο πολιτικό επιχείρημα.

Διαβάστε επίσης:

Η θρησκεία του στιλέτου: Εγκώμιον Σαρλότ Κορνταί (Ποντίκι, 1-9-2011)

Εγκώμιο στη δολοφόνο του Μαρά (Το Βήμα, 15-7-2011)