Αναγνώστες

Πέμπτη 12 Φεβρουαρίου 2009

Κοινωνικά Κινήματα & Δίκτυα Για το δικαιωμα στην πόλη

Κοινωνικά Κινήματα & Δίκτυα
Ντέϊβιντ Χάρβεϊ: Για το δικαίωμα στην πόλη - Ομιλία στο Μπελέμ

αποσπασμα:
''Επομένως, αυτό που δημιουργείται έτσι είναι μια κατάσταση, στην οποία οι πλούσιοι μπορούν όλο και περισσότερο να έχουν υπό τον έλεγχο της κυριότητάς τους ολόκληρη την πόλη. Και πρέπει να κάνουν κάτι τέτοιο, επειδή αυτός είναι ο μόνος τρόπος να χρησιμοποιήσουν την υπεραξία του κεφάλαιού τους. Όμως, σε κάποιο σημείο, υπάρχει ακόμη και το κίνητρο για τη διαδικασία αυτή της δόμησης της πόλης μέσω της αφαίμαξης των φτωχότερων. Οι χρηματο-οικονομικοί οργανισμοί δανειοδοτούν τις εταιρίες οικιστικής ανάπτυξης, για να μπορούν αυτές να αναπτύσσουν μεγάλες περιοχές της πόλης. Ναι, έχουμε τότε τις εταιρίες οικιστικής ανάπτυξης, αλλά μετά το πρόβλημα είναι σε ποιους οι εταιρείες αυτές θα πουλήσουν τους χώρους και τα κτίρια που κατασκευάζουν; Αν τα έσοδα της εργατικής τάξης αυξάνονταν, τότε ίσως να μπορούσαν να τα πουλούσαν στην εργατική τάξη. Αλλά, από τα 1970, οι πολιτικές του νεοφιλελευθερισμού έχουν να κάνουν με τη συμπίεση των μισθών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πραγματικοί μισθοί δεν αυξήθηκαν από το 1970 κι ύστερα, οπότε έχετε μια κατάσταση, στην οποίαν οι πραγματικοί μισθοί είναι σταθεροί, αλλά οι τιμές των ιδιοκτησιών ανεβαίνουν. Επομένως, από πού θα προέλθει η ζήτηση στέγης; Η απάντηση ήταν να κληθεί η εργατική τάξη να μπει μέσα στο δανειοληπτικό περιβάλλον. Κι αυτό που βλέπουμε είναι ότι τα στεγαστικά δάνεια στις Ηνωμένες Πολιτείες ανέβηκαν τα τελευταία 20 χρόνια από περίπου 40.000 δολάρια ανά νοικοκυριό σε πάνω από 120.000 δολάρια ανά νοικοκυριό. Οι χρηματο-οικονομικοί οργανισμοί χτυπούν τις πόρτες της εργατικής τάξης και λένε, “Έχουμε να σας κάνουμε μια πολύ καλή πρόταση. Δανείζεστε χρήματα από μας, αγοράζετε το σπίτι σας και μετά μην ανησυχείτε, αν κάποια στιγμή δεν μπορείτε να ξεπληρώσετε το δάνειό σας, γιατί οι τιμές των σπιτιών θα ανεβαίνουν κι, επομένως, όλα θα είναι μια χαρά.”Έτσι, όλο και περισσότεροι χαμηλο-εισοδηματίες σέρνονται μέσα στο δανειοληπτικό περιβάλλον. Αλλά τότε, πριν περίπου δυο χρόνια, οι τιμές άρχισαν να πέφτουν. Το χάσμα μεταξύ των οικονομικών δυνατοτήτων της εργατικής τάξης και των χρεών τους έγινε αγεφύρωτο. Ξαφνικά, ενέσκηψε ένα κύμα κατασχέσεων, που διαδίδονταν μεταξύ πολλών Αμερικανικών πόλεων. Αλλά, όπως συνήθως συμβαίνει με κάποιο τέτοιο φαινόμενο, υπήρχε μια άνιση γεωγραφική ανάπτυξη του κύματος. Το πρώτο κύμα χτύπησε κοινότητες πολύ χαμηλού εισοδήματος σε πολλές από τις παλιότερες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών. Υπάρχει ένας υπέροχος χάρτης, που μπορείτε να δείτε στο σάϊτ του BBC τις κατασχέσεις στην πόλη του Κλήβελαντ. Κι αυτό που βλέπετε είναι ένας χάρτης με κουκίδες, οι οποίες είναι ιδιαίτερα πυκνά συγκεντρωμένες σ’ ορισμένες περιοχές της πόλης.

Πίσω του, υπάρχει ένας άλλος χάρτης, που δείχνει την κατανομή στην πόλη του πληθυσμού των Αφρο-Αμερικανών. Οι δυο χάρτες συμπίπτουν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτό σημαίνει ότι ό,τι συνέβη ήταν μια καταλήστευση του Αφρο-Αμερικανικού πληθυσμού χαμηλού εισοδήματος. Κι αυτό ήταν η μεγαλύτερη απώλεια περιουσιακών στοιχείων για πληθυσμούς χαμηλού εισοδήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες, που είχε ποτέ γίνει. Δυο εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τα σπίτια τους.

Και την ίδια ακριβώς στιγμή που αυτό συνέβαινε, τα μπόνους που πληρώνονταν στην Γουόλ Στρητ ξεπερνούσαν τα 30 δισεκατομμύρια δολάρια –δηλαδή, τα έξτρα χρήματα που έπαιρναν οι τραπεζίτες για τη δουλειά τους. Επομένως, τα 30 εκατομμύρια δολάρια, που στην πραγματικότητα αποσπώνταν από τις γειτονιές των χαμηλόμισθων, κατέληγαν στην Γουόλ Στρητ.

Το γεγονός αυτό έχει συζητηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες σαν μια περίπτωση ενός οικονομικού τυφώνα Κατρίνα, γιατί, όπως θυμάστε, ο τυφώνας Κατρίνα χτύπησε τη Νέα Ορλεάνη με διαφορετικούς τρόπους κι ήταν ο μαύρος πληθυσμός χαμηλού εισοδήματος, αυτός που έχασε τις περιουσίες του, ενώ πολλοί πέθαναν. Οι πλούσιοι προστάτευσαν τα δικαιώματά τους στην πόλη, αλλά οι φτωχοί ουσιαστικά τα έχασαν.

Στη Φλόριντα, στην Καλιφόρνια και την Αμερικανική Νότια Δύση, το πρόβλημα έπαιρνε διαφορετικές μορφές. Εκεί, ως επί το πλείστον, λάμβανε χώρα έξω, στις περιφέρειες των πόλεων. Αλλά κι εκεί, πολλά χρήματα ήταν δανεισμένα για να χτισθούν ή να αγορασθούν σπίτια μέσω εταιριών οικιστικής ανάπτυξης. Έχτιζαν εντελώς έξω από τις πόλεις, 30 μίλια έξω από το Τούσον ή το Λος Άντζελες, δεν μπορούσαν να βρουν κανένα να αγοράσει και, γι’ αυτό, στόχευαν στο λευκό πληθυσμό, που δεν του άρεσε να μένει κοντά σε μετανάστες ή μαύρους στο κέντρο των πόλεων. Τότε, αυτό οδήγησε σε μια κατάσταση, που συνέβη πριν ένα χρόνο, όταν οι ψηλές τιμές της βενζίνης έκαναν πολύ δύσκολη τη ζωή για όσους ζούσαν σε τέτοιες απομακρυσμένες κοινότητες. Πολλοί από τους άνθρωπους αυτούς είχαν πρόβλημα να ξεπληρώσουν τα δάνειά τους κι, έτσι, συναντήσαμε πάλι ένα κύμα κατασχέσεων, που λάμβανε χώρα στα προάστια κι αφορούσε κυρίως λευκούς σε μέρη όπως η Φλόριντα, η Αριζόνα ή η Καλιφόρνια.

Στο μεταξύ, το μόνο που έκανε η Γουόλ Στρητ ήταν να μαζεύει όλες αυτές τις υποθήκες ψηλού ρίσκου και να τις πακετάρει μέσα σε περίεργα όργανα χρηματικο-οικονομικών ανταλλαγών. Μαζεύετε όλες τις υποθήκες ενός συγκεκριμένου μέρους, τις βάζετε σ’ ένα δοχείο και μετά πουλάτε τις μετοχές του δοχείου αυτού σε κάποιον άλλο. Το αποτέλεσμα ήταν να παγκοσμιοποιηθεί ολόκληρη η χρηματικο-οικονομική αγορά των υποθηκών. Και βλέπετε τμήματα κυριότητας των υποθηκών στη Νορβηγία ή την Γερμανία ή τις χώρες του Κόλπου ή οπουδήποτε αλλού. Όλοι ήξεραν ότι οι υποθήκες αυτές και τα αντίστοιχα χρηματικο-οικονομικά όργανα ήταν ασφαλή σαν τα σπίτια. Κατέληξαν όμως να μην είναι καθόλου ασφαλή και τότε είχαμε τη μεγάλη κρίση, που εξακολουθεί να συνεχίζεται χωρίς τελειωμό. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι, αν η παρούσα κρίση είναι βασικά μια κρίση της αστικοποίησης, τότε η λύση θα έχει να κάνει με μια αστικοποίηση ενός διαφορετικού τύπου κι εδώ είναι που η πάλη για το δικαίωμα στην πόλη αποκτά μια κρίσιμη σημασία, γιατί μ’ αυτήν έχουμε την ευκαιρία να κάνουμε κάτι διαφορετικό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Τα url του θείου Ισιδώρα