Στον ''φωτισμένο ‘’ κόσμο η μυθολογία εχει εισχωρήσει στην περιοχή του ανίερου.
Η ύπαρξη , απαλλαγμένη από τους δαίμονες και από τους εννοιολογικούς απογόνους τους, ξαναβρίσκει τη φυσική της κατάσταση και αποκτά τον ανησυχητικό εκείνο χαρακτήρα που απέδιδε ο αρχαίος κόσμος στους δαίμονες.
Η κοινωνική αδικία, καταταγμένη στην κατηγορία των βάναυσων γεγονότων, είναι σήμερα εξίσου αγία με τον γιατρό –ιερέα της παλιάς εποχής , που ήταν ιερός και απαραβίαστος χάρη στην προστασία των θεών .
Η κυριαρχία του ανθρώπου δεν έχει σαν μοναδικό αποτέλεσμα την αποξένωση του από τα αντικείμενα πάνω στα οποία κυριαρχεί: με την πραγμοποιηση του πνεύματος, οι σχέσεις του ανθρώπου με τους άλλους- αλλά και με τον εαυτό του- μοιάζουν σαν μαγεμένες .
Το άτομο γίνεται σημείο συνάντησης των συμβατικών αντιδράσεων και συμπεριφορών που αναμένονται απ’ αυτό.
Ο ανιμισμός είχε δώσει ψυχή στο πράγμα, ο εκβιομηχανισμός μετασχηματίζει την ψυχή του ανθρώπου σε πράγμα
Μαξ Χορκχαιμερ , Τεοντορ Αντορνο Η διαλεκτική του διαφωτισμού
