Ο Marx, οι ανθρώπινες ορμές και αισθήσεις, η επιθυμητική παραγωγή
Ο κινητήρας της ιστορίας, πριν εμφανιστεί η πάλη των τάξεων, δεν είναι απλώς η παραγωγή αγαθών, αλλά η κοινωνική παραγωγή αγαθών που παράγει μαζί και τα κοινωνικά υποκείμενα. Ο Marx θέτει τις νατουραλιστικές και ανθρωπολογικές βάσεις του ιστορικού υλισμού στα χειρόγραφα του 1844.
Οι μετέπειτα κατηγορίες της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας και του ''Κεφαλαίου'' δεν καταργούν αυτή τη πρωταρχική σύλληψη, αλλά την υπερβαίνουν σε μια πιο συγκεκριμένη κατεύθυνση, όπως διαπιστώνεται μελετώντας προσεκτικά τα κείμενα.
Φυσικά κάτι τέτοιο μένει να το δείξει κανείς. Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει κατανόηση της ιστορίας χωρίς επιστήμη της ιστορίας, δεν υπάρχει επιστήμη της ιστορίας χωρίς ιστορικό υλισμό, και δεν υπάρχει ιστορικός υλισμός χωρίς υποκείμενα που υπερβαίνουν τη δοσμένη ιστορία.
Ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τα Χειρόγραφα του 1844.
«[…] Καθώς λοιπόν για τον άνθρωπο παντού στην κοινωνία αφενός η αντικειμενική πραγματικότητα γίνεται πραγματικότητα των ανθρώπινων ουσιωδών δυνάμεων, γίνεται ανθρώπινη πραγματικότητα και συνεπώς πραγματικότητα των δικών του ουσιωδών δυνάμεων, [αφετέρου] γίνονται γι’αυτόν όλα τα αντικείμενα εξαντικειμενίκευση του ίδιου του εαυτού του, αντικείμενα που επιβεβαιώνουν και πραγματοποιούν την ατομικότητά του, δικά του αντικείμενα. Δηλαδή γίνεται ο ίδιος αντικείμενο. Ο τρόπος με τον οποίο γίνονται δικά του εξαρτάται από τη φύση του αντικειμένου και από τη φύση τους ουσιώδους δύναμης που της αντιστοιχεί. Διότι ακριβώς η προσδιοριστικότητα αυτής της σχέσης αποτελεί τον ιδιαίτερο, πραγματικό τρόπο της κατάφασης. Για το μάτι γίνεται ένα άλλο αντικείμενο απ’ό,τι για το αυτί, και το αντικείμενο του ματιού είναι διαφορετικό από εκείνο του αυτιού. Η ιδιομορφία κάθε ουσιώδους δύναμης είναι ακριβώς η ιδιόμορφη ουσία της, άρα επίσης ο ιδιόμορφος τρόπος της εξαντικειμενίκευσής της, του αντικειμενικού, πραγματικού, ζωντανού Είναι. Όχι μόνο στη νόηση λοιπόν, αλλά με όλες τις αισθήσεις επικροτείται ο άνθρωπος στον αντικειμενικό κόσμο […]
Από την άλλη πλευρά: Υποκειμενικά: […] οι αισθήσεις του κοινωνικού ανθρώπου είναι αισθήσεις διαφορετικές από εκείνες του ακοινώνητου. Μόνο μέσα από τον αντικειμενικά εκδιπλωμένο πλούτο της ανθρώπινης ουσίας εν μέρει για πρώτη φορά διαμορφώνεται και εν μέρει για πρώτη φορά γεννιέται ο πλούτος της υποκειμενικής ανθρώπινης αισθητηριακότητας, το μουσικό αυτί, το μάτι για την ομορφιά της μορφής, εν ολίγοις [διαμορφώνονται και γεννιούνται] αισθήσεις ικανές για ανθρώπινες απολαύσεις, αισθήσεις οι οποίες επιβεβαιώνονται ως ανθρώπινες ουσιώδεις δυνάμεις. Διότι όχι μόνο οι πέντε αισθήσεις, αλλά και οι λεγόμενες πνευματικές αισθήσεις, οι πρακτικές αισθήσεις (βούληση, αγάπη κ.λπ.), με μια λέξη η ανθρώπινη αίσθηση, η ανθρωπιά των αισθήσεων γεννιέται μόνο μέσα από την ύπαρξη του αντικειμένου της, μέσα από την εξανθρωπισμένη φύση»
«Ο άνθρωπος είναι άμεσα φυσικό ον. Ως φυσικό ον και ως ζωντανό φυσικό ον είναι εξοπλισμένος εν μέρει με φυσικές δυνάμεις, με ζωτικές δυνάμεις, είναι ένα ενεργό φυσικό ον. Αυτές οι δυνάμεις υπάρχουν εντός του ως καταβολές και ικανότητες, ως ορμές. Εν μέρει είναι ως φυσικό, ενσώματο, αισθητηριακό, αντικειμενικό ον ένα πάσχον, ένα προσδιορισμένο και περιορισμένο ον, όπως είναι και το ζώο και το φυτό, δηλαδή τα αντικείμενα των ορμών του υπάρχουν έξω από τον ίδιο, ως αντικείμενα ανεξάρτητα από αυτόν. Αλλά αυτά τα αντικείμενα είναι αντικείμενα των αναγκών του, αντικείμενα απαραίτητα και ουσιώδη για την ενεργοποίηση και την επιβεβαίωση των ουσιωδών δυνάμεών του. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ένα ενσώματο, φύσει δυναμικό, ζωντανό, πραγματικό ,αισθητηριακό, αντικειμενικό ον σημαίνει ότι έχει πραγματικά, αισθητηριακά αντικείμενα ως αντικείμενο της ουσίας του, της βιοτικής εκδήλωσής του, ή ότι μπορεί να εκδηλώσει το βίο του μόνο σε πραγματικά, αισθητηριακά αντικείμενα. […]
Ένα ον το οποίο δεν έχει κανένα αντικείμενο έξω από το ίδιο δεν είναι ένα αντικειμενικό ον. Ένα ον το οποίο δεν είναι αυτό το ίδιο αντικείμενο για ένα τρίτο ον δεν έχει κανένα ον ως αντικείμενό του, δηλαδή δεν συμπεριφέρεται αντικειμενικά, το Είναι του δεν είναι αντικειμενικό
[...] Ο άνθρωπος είναι άμεσα φυσικό ον. Ως φυσικό ον και ως ζωντανό φυσικό ον είναι εξοπλισμένος εν μέρει με φυσικές δυνάμεις, με ζωτικές δυνάμεις, είναι ένα ενεργό φυσικό ον. Αυτές οι δυνάμεις υπάρχουν εντός του ως καταβολές και ικανότητες, ως ορμές. Εν μέρει είναι ως φυσικό, ενσώματο, αισθητηριακό, αντικειμενικό ον ένα πάσχον, ένα προσδιορισμένο και περιορισμένο ον, όπως είναι και το ζώο και το φυτό, δηλαδή τα αντικείμενα των ορμών του υπάρχουν έξω από τον ίδιο, ως αντικείμενα ανεξάρτητα από αυτόν. Αλλά αυτά τα αντικείμενα είναι αντικείμενα των αναγκών του, αντικείμενα απαραίτητα και ουσιώδη για την ενεργοποίηση και την επιβεβαίωση των ουσιωδών δυνάμεών του. Το γεγονός ότι ο άνθρωπος είναι ένα ενσώματο, φύσει δυναμικό, ζωντανό, πραγματικό ,αισθητηριακό, αντικειμενικό ον σημαίνει ότι έχει πραγματικά, αισθητηριακά αντικείμενα ως αντικείμενο της ουσίας του, της βιοτικής εκδήλωσής του, ή ότι μπορεί να εκδηλώσει το βίο του μόνο σε πραγματικά, αισθητηριακά αντικείμενα. […] Ένα ον το οποίο δεν έχει κανένα αντικείμενο έξω από το ίδιο δεν είναι ένα αντικειμενικό ον. Ένα ον το οποίο δεν είναι αυτό το ίδιο αντικείμενο για ένα τρίτο ον δεν έχει κανένα ον ως αντικείμενό του, δηλαδή δεν συμπεριφέρεται αντικειμενικά, το Είναι του δεν είναι αντικειμενικό».
«Ο άνθρωπος ως ένα αντικειμενικό αισθητηριακό όν είναι συνεπώς ένα ον πάσχον και, επειδή είναι ον που αισθάνεται τα δεινά του, είναι ένα περιπαθές ον. Το πάθος (Leidenschaft, …Passion) είναι η ουσιώδης δύναμη του ανθρώπου η οποία αγωνίζεται ενεργητικά για το αντικείμενό του»
Κάρλ Μάρξ, Κείμενα από τη δεκαετία του 1840, εκδόσεις ΚΨΜ, σ. 277, 299, 300..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου